• صفحه نخست
• نقاشی کشیدن با آبرنگ

آبرنگ چیست؟
در گذشته(قبل از قرن ۱۸-۱۹) از ترکیب رنگدانه(پودر رنگ) و مایع چسبناکی همچون محلول آب و شکر غلیظ (عسل، شیره گیاهان، تخم مرغ و…) برای نقاشی آبرنگ استفاده می‌شد.

از قرن ۱۸ تقریبا ترکیب رنگ‌دانه‌ها (رنگیزه-Pigment) با یک چسب (معمولاً از صمغ عربی و کمی موم استفاده می‌شد) سوسپانسیونی (مخلوط معلق رنگدانه‌های جامد در مایع چسب) تشکیل می‌شود و به آن افزودنی‌های دیگری همچون؛ oxgall(مدیوم اکس گال هم می‌گویند و از سنگ صفرا گاو نر تهیه می‌شود)، گلیسیرین، عسل و افزودنی‌هایی برای تغییر شفافیت، سرعت حرکت رنگ روی کاغذ، سرعت خشک شدن و…استفاده می‌شود.

ترکیب بالا برای تولید آبرنگ پایه آب بود یعنی حلال این ماده همان‌طور که از اسم آن مشخص است آب می‌باشد.

ترکیبی که در بالا ذکر شد، چالشی برای نقاشان به شمار می‌آمد، اینکه رنگدانه مناسب را تهیه کنند و درصد مشخصی از مواد ترکیب شود و حلال در آب باشد و نتیجه در هر بار ساخت قطعاً متفاوت بود.

در اواخر قرن ۱۸ در انگلستان بود که شیمی‌دان‌ها به ساخت قرص‌های آبرنگ تمایل نشان دادند (البته در آن زمان قرص گفته نمی‌شد و در کاسه‌های سرامیکی و فلزی تهیه می‌شد)، علت این تمایل و علاقه‌مند شدن را جلوتر در خلاصه تاریخچه آبرنگ خدمتتان خواهم گفت.

با پیشرفت شیمی امروزه برخی شرکت‌ها از چسب آکوازول برای پایه ساخت آبرنگ استفاده می‌کنند، البته استفاده از عسل و مواد دیگر در برندهای سطح بالا دیده می‌شود که در مطلب معرفی و مقایسه آبرنگ‌ها صحبت خواهم کرد.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
مروری بر تاریخچه نقاشی آبرنگ
نقاشی آبرنگ بسیار قدیمی است، البته اگر نقاشی آب مرکب و تکنیک‌های مشابه را زیرشاخه آن بدانیم، چون وسایل و نقاشی حرفه ‌ای آبرنگ در قدیم به شکل امروزی نبوده ولی اگر آب مرکب و تمپرا را جدا کنیم؛

از نظر قدمت، تمپرا و نقاشی آب مرکبی نسبت به گواش و آبرنگ سن بیشتری دارند، قدمت تمپرا به نقاشی انسان‌های غارنشین برمی‌گردد و آب مرکب به نقاشی‌های روی طومارهای پاپیروس، ابریشم و کاغذ برنج مصر باستان و شرق آسیا.

تاریخ نقاشی حرفه ‌ای آبرنگ از دو نظر دارای اهمیت است و در این دو منظر نقاط عطفی وجود دارد که ما بیشتر این نقاط را بررسی می‌کنیم که برای آموزش نقاشی حرفه‌ ای با آبرنگ دارای اهمیت است، وگرنه تاریخ نقاشی آبرنگ و هنرمندان نقاشی آبرنگ بسیار وسیع است.

اما این دو منظر چه هستند:

۱- کاربرد نقاشی آبرنگ

۲- ساخت وسایل آبرنگ و دسترسی هنرمندان

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
نقش آلبرشت دورر بر نقاشی آبرنگ:
تا قبل از دوره رنسانس، از آبرنگ برای تصویرگری نسخه‌های خطی استفاده می‌شد، اما بعد از دوره رنسانس به عنوان یک مدیوم و تکنیک نقاشی شناخته شد، به واسطه آلبرشت دورر(Albrecht Dürer – نقاش مورد علاقه بنده است و در آموزش‌ها و مقالات از او استفاده کردم)

او برای خلق طراحی‌های ذهنی خود، مطالعات گیاه‌شناسی، حیات وحش و طبیعت، از نقاشی آبرنگ بسیار استفاده کرد و جز پرچم‌داران تکنیک آبرنگ است. با توجه به اینکه بسیاری از نقاشان معروف دنباله‌رو و تحت تاثیر او بودند، مشخص است که چه تاثیری در تغییر نگرش به آبرنگ داشته است.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
انگلستان بستر رشد آموزش نقاشی حرفه ‌ای با آبرنگ:
اما باز هم در مقابل تکنیک نقاشی رنگ روغن در دوران باروک، توجه کمتری می‌شد، نقاشان حرفه ‌ای برای تابلوهای بزرگ از آبرنگ برای طراحی اسکیس و طرح اولیه استفاده ‌می‌کردند. البته گسترش کاربرد آبرنگ بیشتر شده بود، نویسندگان کتاب، شاعران، پزشکان و… همه از نقاشی آبرنگ برای مقالات و کتاب‌های خود و روزنامه ها استفاده می‌کردند.

اگر واقع بین باشیم، نقاشی آبرنگ از نظر کاربرد سطح بالاتری نسبت به تکنیکی مانند رنگ روغن داشت ولی هنرمندان دوران باروک آن را هم ارزش نمی دانستند.

در انگلستان  آبرنگ برای نقشه سازان و طبقه اشراف اهمیت بیشتر پیدا کرد.

انگلستان کشورگشایی می‌کرد و اشرافی گری هم گسترش پیدا کرده بود، پس برای تهیه نقشه‌ها نقاشی آبرنگ مورد توجه بود و به طور عجیبی در خانواده‌های اشرافی و سلطنتی آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ کلاس پیدا کرده بود(همین الان هم بنظرم جز تکنیک‌های با کلاس و سطح بالا است)

این تمایلات اقشار مختلف و استفاده های مختلف از نقاشی آبرنگ باعث شد، انگلستان آن را به عنوان هنر ملی خود بیشتر مورد توجه قرار دهد.

اگر بدون نژادپرستی بخواهم صحبت کنم، تکنیک نقاشی آبرنگ امروزه دنباله رو تکنیکی است که در انگلستان شکل گرفت.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
جعبه آبرنگ ریوز و شروع خط تولید آبرنگ
فرض کنید در یک کشوری تمایل زیادی به یک حرفه ایجاد شود و همانطور که در چند پاراگراف بالاتر توضیح دادم ساخت آبرنگ پروسه ساده‌ای نداشت.

اینجا بود که شیمیدان ها و رنگ شناسان برای تجارت وارد میدان شدند، اولین نفر ویلیام ریوز بود، بله همان برند Reeves که امروزه می‌شناسید، او ترکیبی یکنواخت تولید کرد که برای همه نقاشان کاربرد داشت و آن را بصورت یک ست به همراه پالت و وسایل کمکی در جعبه‌ای برای فروش عرضه کرد.

با وجود این جعبه و البته شروع فعالیت افراد دیگر همچون شرکای وینزور و نیوتن(winsor & newton) آموزش نقاشی حرفه‌ ای با آبرنگ راحت تر و سریع تر گسترش یافت.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
کسب ثروت از نقاشی آبرنگ و رشد نقاشی منظره آبرنگ
سه نقاش انگلیسی به ترتیب تکنیک آبرنگ را به عنوان یک تکنیک تخصصی و هم رده نقاشی رنگ روغن گسترش دادند، پل سندبی (او را بعنوان پدر نقاشی آبرنگ انگلیسی)، توماس گیرتین و جوزف مالارد ویلیام ترنر، شروع به نقاشی تابلوهای بزرگ نقاشی آبرنگ با تکنیک خیس در خیس کردند و فروش این تابلوها، در جامعه انگلستان ارزش آبرنگ را بسیار بالا برد.

(توجه داشته باشید در جامعه اشرافی انگلستان اولین تابلو که فروش می‌رفت همه برای تجمل خواهان تابلوهای بزرگتر آبرنگ بودند، مشابه این اتفاق در دوران طلایی هلند رخ داد که بعدتر صحبت خواهم کرد)

حتی ویلیام ترنر با برگزاری کارگاه های آموزش(workshop) و فروش بخشی از گالری هنری شخصی آبرنگ خود به یک مولتی میلیونر تبدیل شد

تولید آبرنگ و کاغذ‌های مختلف و گسترش آن به کشور‌های دیگر و قاره های دیگر همچون قاره آمریکا، نقاشی حرفه ‌ای آبرنگ را پروبال بیشتری داد.

در قرن ۱۹ و ۲۰ تعدادی از منتقدان عقیده داشتند که تکنیک آبرنگ نهایتا از سبک رئال تا امپرسیونیسم و پست امپرسیونیسم را می‌تواند شامل شود و اما هنرمندانی از اسپانیا و مکزیک نقاشی‌هایی را در سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی و سورئال با تکنیک آبرنگ خلق کردند تا دهان منتقدان بسته شود. حرکت آب و رنگ روی کاغذ حالت رویایی دارد و فکر نمی‌کنم محدودیت در سبک داشته باشد.

این هم تاریخ مختصری از روند رشد آبرنگ، سعی کردم بخش های جذاب آن را برایتان بنویسم که برای آموزش نقاشی آبرنگ اهمیت داشت.

مراحل آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ
رسیدیم به بیان مراحل دقیق آموزش نقاشی حرفه ‌ای آبرنگ، با توجه به تاریخچه ای که بیان کردم، اگر علاقه‌مند باشید تا این تکنیک را حرفه ‌ای آموزش ببینید لازم است مراحلی که در زیر توضیح می‌دهم را به ترتیب طی کنید.

این ترتیب را طبق تجربه دسته بندی کردیم به دو علت:

۱- از اتلاف وقت و سعی و خطا در یادگیری نقاشی آبرنگ جلوگیری کنید.

۲- خرید وسایل آبرنگ را با دقت و ترتیب در هر مرحله انجام دهید.

من فرض کردم که یک شخص بدون هیچ پیش زمینه طراحی و نقاشی قصد یادگیری تکنیک نقاشی آبرنگ را دارد.

پیش‌نیاز نقاشی آبرنگ
بدون شک و بدون هیچ مقدمه‌ای باید بگویم، باید مهارت طراحی پایه را قبل از شروع یادگیری نقاشی آبرنگ مسلط شوید.

در نقاشی آبرنگ، ما امکان برگشت به عقب و تصحیح خطاهای طراحی را نداریم در نتیجه بایستی طراحی پایه را در حدی که طرح اولیه را بتوانیم صحیح طراحی کنیم مسلط باشیم (این نکته را برای هنرجویان دوره طراحی پایه به سبک انیشتین می‌نویسم؛ لازم است تا جلسه نهم پیش رفته باشید و پشتیبان سطح شما را تایید کرده باشد و سپس آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را شروع کنید)

اگر با خودتان اینطور فکر می‌کنید که طرح اولیه را روی کاغذ منتقل می‌کنم و نیازی به مهارت طراحی ندارم، این تصمیم شما است، هر چند من آن را اصلا توصیه نمی‌کنم چون؛

آزادی عمل شما در نقاشی کم می‌شود
نقاشی آبرنگ شما روح ندارد و در نمایشگاه‌های هنری خام دیده می‌شود
جلوی رشد شما را چه از نظر هنری و چه کسب درآمد می‌گیرد
پس قدم اول مسلط شدن به طراحی پایه است.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
آیا اصلا تکنیک نقاشی آبرنگ برای من مناسب است؟
این سوال خیلی مهم است، شاید از نظر شما بیخود باشد ولی وقتی از سال ۹۲ بصورت غیرحضوری آموزش می‌دادیم برایم اهمیت داشت که هنرجو با دید باز وارد یک آموزش شود.

برخی اوقات ما با هیجان یک آموزش را شروع می‌کنیم ولی بعد متوجه می‌شویم آنقدر علاقه نداریم که صبر کنیم و نتیجه تمرین مداوم خود را ببینیم، همه ما این مورد را تجربه کرده‌ایم. شاید من بخواهم مانند ویلیام ترنر در نقاشی آبرنگ موفق باشم، اما اگر هیجان من بابت افتخارات و میلیونر شدن ترنر باشد، تحمل زندگی و سختی تمرین های او را نخواهم داشت.

بله تا قبل از امتحان یک تکنیک یا سبک هنری من متوجه نمی‌شوم هدف و مسیرم چیست؟ اما نحوه امتحان کردن و نوع آموزش خیلی اهمیت دارد.

برای مثال ما هنرجوهای زیادی داریم که تکنیک هایپررئال سیاه قلم و نقاشی مداد رنگی را با هم آموزش می‌بینند، اغلب انتخاب می‌کنند که به کدام تکنیک بیشتر تمایل دارند.

یادمان باشد که زمان ما محدود است و بنظر من مهارت انتخاب مسیر و کنار گذاشتن باقی انتخاب‌ها بسیار مهم است.

خب تمام این جملات فلسفی را خودتان ‌می‌دانستید، راه حل چیست؟ از کجا بفهمم تکنیک نقاشی آبرنگ برای من مناسب است؟

من قبل از آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ، آموزش نقاشی آب مرکب را توصیه می‌کنم (برای آشنایی بیشتر با آب مرکب، فیلم طراحی آب مرکب چیست؟ را تماشا کنید)

این توصیه من دو علت دارد:

۱- مدیوم آبرنگ جز مدیوم های خیس به حساب می‌آید و نقاشی آبرنگ به سرعت و تمرکز همزمان نیاز دارد (خب این جمله را چند بار بخوانید، آیا درک می‌کنید خیس بودن و حرکت سیال آب روی کاغذ چگونه است؟ پس با تکنیکی مشابه باید آن را درک کنید)

۲- کاغذ مخصوص آبرنگ و خود آبرنگ حرفه ‌ای قیمت بسیار بالایی دارند (متاسفم از قرن ۱۸ تا به امروز همینطور بوده، شرایط ما در ایران که دیگر بماند)، پس ارزانترین روش برای تست اینکه آیا واقعا وارد آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ بشوید، شروع با آب مرکب است.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
شناخت وسایل نقاشی آبرنگ
شناخت وسایل از این نظر مهم است که پول خودتان را هدر ندهید، اگر خیلی پولدار هستید پس این مرحله را اصلا مطالعه نکنید، آبرنگ اشمینک و بلوک کاغذ آرچ ۳۰۰ گرم دست ساز تهیه کنید و تمرین کنید.

اما من از این پول ها ندارم، پس برای دوستانی که مانند خودم هستند این مرحله را بیان می‌کنم.

وسایل کلی برای نقاشی آبرنگ این ها هستند:

تخته شاسی یا میز کار:
تخته شاسی بهتر است و خیلی بهتر است که از جنس پلاستیک باشند که با رطوبت آب آسیب نبینند.(اگر روی میز نقاشی می‌کنید و قصد استفاده از تخته شاسی را ندارید از شیشه یا پلکسی گلاس استفاده کنید)

برای شاسی کشی و آماده سازی کاغذ بهتر است از چوب یا فیبر باشد.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
پالت آبرنگ:
یک ظرف پلاستیکی یا سرامیکی یا فلزی؛ برای ترکیب رنگ و ساخت رنگ که بسیار لازم است.

امروزه نوع سرامیکی بسیار تبلیغ می‌شود ولی برای شروع نوع پلاستیکی کافی است، هر چند هر دو قیمت زیادی ندارند.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
آب چسب کاغذی یا چسب کاغذ:
اصطلاحی در نقاشی آبرنگ وجود دارد به نام شاسی کشی کاغذ، کاغذ را خیس می‌کنند و با آب چسب به صورت صاف و کشیده روی تخته شاسی می چسبانند تا خشک شود و نقاشی را شروع کنند، این کار باعث ‌می‌شود اعوجاج و پیچ خوردن کاغذ کمتر شود و کاغذ یکنواخت خشک شود.

البته از چسب کاغذی هم برای ثابت کردن کاغذ روی تخته شاسی می‌توانید استفاده کنید، ما از این روش زیاد استفاده می‌کنیم (اگر محیط مناسب و آب چسب کاغذی ندارید خودتان را معذب نکنید)

در سایت انواع روش آماده سازی کاغذ یا همان شاسی کشی کاغذ آبرنگ و ترفند‌های آن را در یک مقاله و فیلم توضیح داده‌ام، حتما مطالعه کنید.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
کاغذ آبرنگ:
یکی از وسایل مصرفی پر هزینه در نقاشی حرفه‌ای آبرنگ کاغذ مخصوص است، کاغذ آبرنگ چند ویژگی اصلی دارد که چهار مورد را نام می‌بریم:

گرماژ کاغذ: هرچه کاغذ ضخیم تر باشد، گرم یا وزن بیشتری دارد و برای تحمل رطوبت آبرنگ مناسب است، البته سه ویژگی دیگر را هم باید داشته باشد. به‌عنوان مثال کاغذ ۳۰۰ گرم گزینه مناسبی برای نقاشی آبرنگ حرفه‌ای است.
دست ساز یا ماشینی بودن: کاغذهای بسیار حرفه‌ای آبرنگ معمولا دست‌ساز هستند، شاید برایتان عجیب باشد، ولی دقت و کیفیت در کاغذ دست ساز فدای زمان و تعداد نمی‌شود و همینطور تار و پود الباف پنبه در روش دست ساز طبیعی ایجاد می‌شود، کاغذهای ماشینی با تار و پود منظم تولید می‌شوند.
درصد کتان: در تولید کاغذهای حرفه‌ای آبرنگ از درصدی پنبه استفاده می‌شود، کاغذهای حرفه‌ای معمولا ۱۰۰ درصد کتان هستند.
بافت سطح: در تولید کاغذ آبرنگ (مقوا آبرنگ و کاغذ آبرنگ یک اصطلاح هستند) سه نوع بافت متداول است: هات پرس، کلد پرس و راف. هر کدام از این موارد ویژگی های خاصی از نظر میزان آبگیری، زمان خیس ماندن، تراکم کاغذ و بافت سطح کاغذ دارند و باید بدانید که برای نقاشی چهره آبرنگ از کدام مقوا استفاده کنید و برای نقاشی منظره سریع از کدام یک.
ویژگی‌های دیکر و توضیح کامل نحوه انتخاب کاغذ مناسب را در مطلب انواع کاغذ آبرنگ توضیح می‌دهم تا انتخاب دقیق تری داشته باشید.

فراموش کردم بگویم کاغذهای آبرنگ بصورت شیت (برگه ای)، بلوک آبرنگ (کاغذهای چسبیده به هم) و دفتر آبرنگ به فروش می‌رسند.

برای شروع و امتحان خودتان، سر در گم نشوید و سراغ کاغذهای اشتنباخ و الر یا دفتر‌های آبرنگ ارزان مانند etude، آرمان یا سخن بروید.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
آبرنگ:
در یک خط توضیح بدهم که چرا آبرنگ‌های حرفه ای قیمت زیادی دارند؛ در آبرنگ مرغوب میزان رنگدانه مصرفی خیلی زیاد است و فرآیند تولید هم سخت تر از مدیوم های دیگر است، اما به دلیل این میزان رنگدانه شما یک قرص یا تیوپ آبرنگ را برای مدت طولانی تری نسبت به اکریلیک، گواش یا رنگ روغن مصرف می‌کنید پس توجیه اقتصادی پیدا می‌کند (قیمت تابلوهای آبرنگ هم بیشتر است)

آبرنگ به شکل تولید می‌شود:

قرص
تیوپ
خیلی تفاوتی بین اینکه کدام نوع را تهیه کنید ندارد، مساله کیفیت را برندها مشخص می‌کنند.

از آبرنگ های حرفه ای می‌توانم اشمینک، وینزور و نیوتن و رامبرانت را معرفی کنم.

برندهای ایرانی هم آقامیری، افرا و رایمون در سطح مبتدی سه برندی هستند که این چند سال خوب عمل کرده اند.

توضیح و مقایسه آبرنگ ها یک مقاله کامل است و جلوتر توضیح می‌دهم که برای هر سطح کدام را تهیه کنید تا سود بیشتری کنید.

برای شروع و امتحان خودتان اصلا آبرنگی فعلا تهیه نکنید، حتی آبرنگ های بچه گانه، اگر می‌خواهید با ما همراه باشید، یک مرکب خوشنویسی ساده تهیه کنید.

در مورد گواش و تمپرا در قسمت های بالا هم صحبت کردم، تفاوت آن ها را توضیح بدهم که مفید است

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
تفاوت اصلی آبرنگ و گواش در چیست؟
تفاوت گواش و تمپرا(tempera-چسب رنگ) با آبرنگ در شفافیت(transparency) است؛

گواش معمولا رنگ جسمی دارد، یعنی رنگ ماده پوششی یکدست سطح کاغذ را بدون بازتاب سفیدی کاغذ می‌پوشاند.

در مقابل آبرنگ، رنگ روحی دارد، یا اصطلاحاً شفاف و پشت نما است مانند شیشه روی سطح سفید کاغذ، به همین دلیل رنگ‌ها در نقاشی حرفه‌ای آبرنگ زنده تر و جذاب تر دیده می‌شوند. مانند این است که نور از پشت یک شیشه رنگی تابیده شود.

این تفاوت باعث می‌شود تغییر تن در نقاشی آبرنگ با تغییر غلظت و اضافه کردن آب ایجاد شود ولی در گواش یا تمپرا و رنگ های پوششی(رنگ جسمی؛ اصطلاحی در نگارگری) بایستی از رنگ سفید استفاده کرد.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
قلم مو آبرنگ:
قلم مو آبرنگ علاوه بر اینکه انواع مختلفی دارد، از نظر هزینه دو دسته بندی دارد:

قلم مو آبرنگ مو طبیعی
قلم مو آبرنگ مو مصنوعی
در شروع راه سراغ قلم مو مو طبیعی نروید، اگر حامی حیوانات هستید می‌توانید کلا دور قلم مو مو طبیعی را خط بکشید.

اما انواع قلم مو آبرنگ:

قلم مو گرد یا سرگرد
قلم مو تخت
قلم مو محوکن و mop brush
قلم مو شمشیری
قلم مو سر کج
قلم مو شاخه زن
قلم مو زمینه
قلم مو زبان گربه
نترسید قرار نیست همه این قلم مو ها را برای شروع تهیه کنید، یک عدد قلم مو گرد شماره ۴تا۸(شماره متوسط) و یک عدد قلم مو تخت شماره ۱/۲ اینچ یا ۳/۴ اینچ کافی است.

سراغ برندهای خارجی همچون وینزور و نیوتن، هابیکو و… نروید، برندهای ایرانی رهاورد، خرم، پارس آرت، پارس آرتیست کیفیت خیلی خوبی دارند.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
مدیوم آبرنگ چیست :
این بخش را فقط مطالعه کنید، تا یکی دو ماه ابتدایی شروع آموزش نقاشی با آبرنگ اصلا نیازی به مدیوم های آبرنگ ندارید، اما مدیوم چیست؟

مدیوم مواد کمکی هستند، که مکمل یا کمک کننده مدیوم اصلی نقاشی ما هستند، با یک مثال توضیح بدهم بهتر است؛ فرض کنید شما در شرایطی هستید و میخواهید رنگ آبرنگ شما دیرتر خشک شود یا روی کاغذ بیشتر پخش شود اینجا ما یک مدیوم مخصوص به رنگ خود اضافه می‌کنیم.

مدیوم ها در تکنیک های‌ مختلف همچون آبرنگ، اکریلیک و رنگ روغن استفاده می‌شوند.

اگر مدیوم نداشته باشیم به مشکل بر می‌خوریم؟ نه، مدیوم کمک کننده است، اصل نیست، به عنوان مثال من تا مدت ها بدون هیچ مدیومی نقاشی اکریلیک انجام می‌دادم و مانعی برای نقاشی من نبود.

و اما مدیوم های آبرنگ:

مدیوم ماسک یا چسب میسکیت Art Masking Fluid (این مهمترین مدیوم نقاشی آبرنگ است و باقی در درجه دوم اهمیت هستند): از این مدیوم برای ماسک کردن قسمت هایی که می‌خواهیم رنگ نشوند استفاده می‌کنیم. چسب میسکیت دائمی یا چسب میسکیت شفاف هم انواع دیگری هستند که من برای پیچیده نشدن از این تقسیم بندی استفاده نمی‌کنم.
مدیوم اکس گال (Oxgall) : در قسمت تولید آبرنگ اسم این ماده را بیان کردم، این مدیوم باعث می‌شود رنگ بیشتر پخش شود و رد قلم مو کمتر دیده شود.
مدیوم صمغ عربی (Gum Arabic) : بله در تولید آبرنگ از صمغ عربی استفاده می‌شود اما برخی ممکن است دوست داشته باشند رنگشان براق تر باشد و دیرتر خشک شود، برای این کار مقداری صمغ عربی در آب ترکیب می‌کنند و همراه آبرنگ استفاده ‌می‌کنند.
مدیوم گرانول (Granulation Medium) : بافت ایجاد می‌کند بافتی دانه ای مانند ذرات ریز شن، این مدیوم را در کنار رنگ استفاده می‌کنند.
مدیوم ادغام یا ترکیب (Blending Medium) : خب مشخص است که باعث می‌شود رنگ دیرتر خشک شود و شما بتوانید ترکیب رنگی را راحت تر ایجاد کنید.
مدیوم آبرنگ (Watercolor Medium) : مشابه خاصیت اکس گال و صمغ عربی را دارد باعث می‌شود رنگ دیرتر خشک شود و رطوبت کاغذ طولانی تر باقی بماند، آن را با آب ترکیب کرده و همراه آبرنگ استفاده می‌کنند.
مدیوم آکوا پاستو یا حجم دهنده (Aquapasto) : باعث می‌شود آبرنگ غلیظ تر شود و روی کاغذ حجم پیدا کند، همچنین می‌توان برای ترکیب نشدن دو مرز رنگی هم از آن استفاده کرد، زیرا روان بودن رنگ را کم می‌کند.
مدیوم بافت (Texture Medium) : باعث ایجاد بافت و عمق در نقاشی آبرنگ می‌شود مثلا صخره یا دیوار سنگی و آجری برجستگی و عمق را می‌توانید با کمک این مدیوم نشان دهید تا قابل لمس باشد.
مدیوم رنگین کمانی صدف (Iridescent Medium) : این مدیوم جلوه رنگین کمانی داخل پوسته صدف یا همان سفید صدفی را به رنگ می‌دهند، بعنوان پوشش بعد از خشک شدن نقاشی می‌توان در قسمت های مورد نظر از آن استفاده کرد.
مدیوم برداشت و پاک کننده (Lifting Preparation Medium) : برای برداشت رنگ حتی در حالت خشک شده از این مدیوم استفاده می‌شود، این مدیوم را قبل از نقاشی روی سطح کاغذ یکدست می‌زنند.
مدیوم براق کننده (Glanz Medium-Gloss medium)  : این مدیوم خاصیت براقیت شیشه را به رنگ مورد نظرمان در آبرنگ می‌دهد.
و سه مورد که فقط برای اطلاعتون بیان می‌کنم و به عنوان بخش نهایی و محافظت از نقاشی آبرنگ استفاده ‌می‌شود.

مدیوم واکس (Wax Medium): ماده بصورت موم که با دستمالی نرم روی سطح نقاشی می‌کشند تا سطحی مات و مومی برای محافظت ایجاد کند، این مدیوم خیلی رایج نیست.
فیکساتیو (fixative) : معمولا فیکساتیو در تکنیک های خشک استفاده می‌شود تا سطح کار ناخواسته لکه نشود، برای نقاشی آبرنگ هم سطح پوششی محافظتی ایجاد می‌کند.
وارنیش یا لاک آبرنگ (Watercolor Varnish) : لاک یا وارنیش هم یک مایع محافظتی است، شاید برایتان این سوال مطرح است که فرق وارنیش و فیکساتور چیست؟ (این مطلب فقط در سایت طراحی روشن نوشته شده پس اگر مطلب نشر می‌دهید لطفا منبع را هم بیان کنید، چون این نوشته حاصل تجربه است)
وارنیش یا همان لاک در بافت کاغذ جذب می‌شود و میزان پوشش و محافظت از فیکساتیو خیلی بیشتر است و همان طور که گفتم فیکساتیو برای پوشش سطحی تکنیک های خشک مانند سیاه قلم برای لکه نشدن استفاده ‌می‌شود. وارنیش معمولا سه نوع براق، ساتنی و مات دارد.

و نکته خیلی مهم، اگر خواستید از وارنیش برای پوشش نهایی و محافظت نقاشی آبرنگ استفاده کنید آن را بصورت اسپری روی کار چند لایه پخش کنید، در غیر اینصورت بافت دانه ای روی کاغذتان ایجاد می‌کند.

مدیوم هایی که معرفی کردم، باز هم تاکید می‌کنم بیشتر برای اطلاعات عمومی مطالعه کنید و توصیه می‌کنم اصل موضوع یعنی خود آبرنگ را توجه کنید و تنها مدیومی که در جلسات جلوتر و بعد از اینکه مطمئن شدید به تکنیک نقاشی آبرنگ علاقه دارید می‌توانید استفاده کنید چسب میسکیت است. حتی ممکن است باقی مدیوم ها را در فروشگاه های وسایل آبرنگ اصلا مشاهده نکنید.

نکته جالبی ممکن است به ذهنتان برسد، اگر صمغ عربی را بعنوان مدیوم در لیست آوردیم آیا می‌توان از عسل یا شیره گیاهان به عنوان مدیوم استفاده کرد؟ بله.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
شناخت تکنیک‌های نقاشی آبرنگ
بله قطعا نقاشی آبرنگ برای هر منظره یا موضوعی تکنیک خاص خود را دارد، ولی دسته بندی کردن عادت ما در آموزش است، تکنیک‌های نقاشی آبرنگ به چهار دسته ساده تقسیم بندی می‌شود، که اینجا به‌صورت خلاصه بیان می‌کنم (ولی برای درک بهتر به‌صورت فیلم برای هم می‌توانید مشاهده کنید یا به قسمت پایین مطلب مراجعه کنید و از دوره آشنایی آبرنگ آن را کامل دانلود کنید):

تکنیک خیس در خیس : در این تکنیک سطح کاغذ کاملا خیس است و قلم نیز رطوبت و رنگ به یک میزان دارد، بعد حرکت رنگ روی کاغذ را تماشا کنید، خیلی سعی نکنید رنگ را کنترل کنید، زیبایی آبرنگ به این است که شما و آب باهم یک نقاشی را ایجاد می‌کنید.

تکنیک خشک در خشک : مشخص است که کاغذ خشک است و قلم مو نیز فقط آن‌قدری رطوبت دارد که رنگ روی آن بنشیند، میزان رنگ زیاد است، نتیجه روی کاغذ حرکت خشک قلم مو است و لبه های تیز رنگ، برای نشان دادن تاکید بیشتر استفاده می‌شود.

تکنیک خیس در خشک : در این تکنیک کاغذ آبرنگ خشک است اما قلم مو را می‌توان به هر میزان که تمایل دارید و نیاز است مرطوب کنید، رنگ‌ها از حالت خیس در خیس پر رنگ‌تر دیده می‌شوند ولی چون کاغذ خشک است لبه و مرز رنگ‌ها همچنان تیز است.

تکنیک خشک در خیس : در این روش قلم مو مقدار زیاد رنگ با رطوبت کم دارد ولی سطح کاغذ مرطوب است و جلوه‌ای با رنگ اشباع و لبه های محو خواهیم داشت.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
ترفندها و جذابیت‌های آبرنگ
این بخش، بیشتر جنبه سرگرمی دارد، من هم زمانی که نقاشی آبرنگ را یاد می‌گرفتم از این ترفندها برای ایجاد پس زمینه یا یک نقاشی ساده جذاب استفاده می‌کردم، البته اکنون شاید فقط از مهارت نقاشی آبرنگ بیشتر استفاده می‌کنم و دیگر این ترفندها برایم جذاب نیست، در فیلم نحوه اجرای ترفند‌ها بصورت عملی موارد زیر را برایتان نشان می‌دهم.

شما هم به چشم تفریح و سرگرمی به این ترفندها نگاه کنید و هر زمان که از تمرین خسته شدید با یکی از آن‌ها اطرافیان را تحت تاثیر بگذارید.

ترفند نمک در آبرنگ: نمک رطوبت را به خود جذب می‌کند، برای استفاده از این ترفند، روی سطح نقاشی آبرنگ که هنوز خیس است مقداری نمک به صورت تصادفی بریزید و اجازه دهید خشک شود، سپس با پاک کردن نمک جلوه متفاوتی که در زیر آن ایجاد شده را تماشا کنید.

ترفند پلاستیک در آبرنگ: وقتی یک پلاستیک(پلاستیک مخصوص فریزر که نازک است) را مچاله می‌کنید خطوط و بافتی روی آن ایجاد می‌شود، این بافت‌ها زیبایی خاصی به پس زمینه می‌دهند. در این ترفند نیز در حالت خیس پلاستیک را روی سطح نقاشی قرار داده و پس از خشک شدن بر‌می‌داریم.

ترفند الکل در آبرنگ: ترکیب آبرنگ از الکل فرار است، با ریختن الکل در روی سطح نقاشی آبرنگ قسمت هایی روشن ایجاد می‌شود، این ترفند نیاز به خلاقیت خودتان دارد با یک خلال دندان الکل را در بخش های مورد نظر اضافه کنید و جلوه مورد نظر را تماشا کنید.

ترفند سفید کننده(وایتکس) در آبرنگ: تقریبا مانند الکل است اما سفیدی ایجاد شده جلوه و اندازه متفاوتی دارد، به دلیل گاز کلر و ضرر آن، توصیه نمی‌کنم این روش را حتی امتحان کنید.

ترفند کاغذ مچاله در آبرنگ: مانند پلاستیک(مشما) است، اما نوع بافت محو تر است و جلوه متفاوتی ایجاد می‌کند.

ترفند اسپری آب در آبرنگ: اسپری آب روی سطح مورد نظر باعث می‌شود رنگ بصورت نامرتبی رقیق شود و سایه روشنی خاص به زمینه نقاشی ما بدهد، از این ترفند زیاد می‌توان در قسمت های پس زمینه استفاده کرد.

ترفند ماسک کردن در آبرنگ: هر چیزی که باعث پوشش بخشی خاص بشود، ماسک کردن است، حال چه چسب میسکیت باشد، چه چسب کاغذی یا شابلون یا گیاهان، این ترفند را در فیلم بیشتر درک می‌کنید.

ترفند اسپری رنگ در آبرنگ: در کتاب هنر دوره راهنمایی زمان ما، وسیله ای به نام فوتک می‌ساختیم، این ترفند دقیقا استفاده از همان روش است، رنگ را با فوتک، قلم مو یا مسواک روی قسمت مورد نظر اسپری می‌کنیم و جلوه ای خاص می‌دهد، فرض کنید در یک نقاشی حرکت ریختن برگ ها در پاییز را با اسپری رنگ نارنجی روی سطح کاغذ نمایش دهید.

ترفند روغن یا موم در آبرنگ: موم یا روغن باعث می‌شود رنگ در آن بخش کاغذ جذب نشود، مشابه ترفند ماسک کردن یا الکل نیست، مرز رنگ ها جلوه متفاوتی دارد، البته ما چون روغن روی بافت کاغذ به مرور زمان لکه ایجاد می‌کند از این ترفند استفاده نمی‌کنیم.

ترفند خراشیدن(Scraching) در آبرنگ: از ترفند خراشیدن در سایر تکنیک ها مانند مداد رنگی و سیاه قلم(بافت موی سفید) هم استفاده می‌شود، در آبرنگ هم همانطور است با یک تیغ کاتر، سوزن، تیغ جراحی یا…، روی سطح مورد نظر با خراشیدن بافت ایجاد می‌کنیم، مانند ایجاد بوته هایی در پس زمینه نقاشی آبرنگ.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
ترکیب رنگ و جنسیت سازی در نقاشی آبرنگ
نکته مهم در نقاشی آبرنگ این است که حتی نحوه گرفتن قلم مو و لایه گذاری آن با سایر تکنیک های نقاشی متفاوت است.

در نقاشی رنگ روغن یا اکریلیک شما می‌توانید رنگ های تیره را قرار دهید و سپس رنگ های روشن را اضافه کنید اما در آبرنگ از لایه روشن باید شروع کنید و به رنگ ها تیره برسید، این نحوه لایه گذاری تمرین خاصی در والرهای رنگی دارد.

همچنین نحوه ترکیب رنگ ها روی پالت و روی کاغذ تفاوت دارد، اینکه چطور رنگ یکنواختی ایجاد کنید که غلظت یکسان داشته باشد یا بصورت طیف رنگی(gradient) از یک رنگ به رنگ دیگر برسید جز مهارت های پایه نقاشی آبرنگ است، که در نقاشی آسمان و دریا استفاده می‌شود.

در برخی آموزش های نقاشی آبرنگ این دو مهارت، رنگ آمیزی یکدست و طیف رنگی را جز تکنیک های نقاشی آبرنگ به حساب می‌آورند، که به نظر من زیر شاخه تکنیک خیس در خیس است.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
تمرین تمرین و تمرین مداوم آبرنگ
تمام تکنیک ها و ترفندهای دنیا را یکجا داشته باشید و روزی چندبار مطالعه کنید، تا زمانی که قلم مو را به دست نگیرید و روزی حداقل یک تا دو ساعت تمرین نکنید، این آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ نیست. تئوری بدون تمرین عملی هیچ نتیجه مفیدی ندارد، حتی نحوه گرفتن قلم مو در آبرنگ، میزان خیس کردن قلم مو با تمرین مداوم درک می‌شود و به عادت تبدیل می‌شود.

نکات و ترفندهایی که در آموزش ها گفته می‌شود برای این است مسیری که اشتباه طی شده تکرار نشود یا میزان اشتباهات کمتر شود ولی شما هم باید اشتباهات خودتان را داشته باشید و از آن‌ها بیشتر یاد بگیرید.

پس تمرین مداوم لازمه یادگیری مهارت نقاشی آبرنگ حرفه ای است.

آموزش نقاشی حرفه ای با آبرنگ را چگونه شروع کنیم؟ و تاریخچه آبرنگ
انتخاب موضوع نقاشی حرفه ‌ای با آبرنگ برای ادامه کار
اگر تمام مراحل آموزش نقاشی آبرنگ را تا اینجا طی کرده باشید، به اصول و کلیات آبرنگ مسلط شده باشید، آماده ورود به دنیای نقاشی حرفه ای هستید؟ حال باید هدفتان را خلاصه تر بکنید.

به منظره علاقه دارید، نقاشی چهره، طراحی لباس، تصویرسازی، کمیک، انیمیشن و…؟ 

اجازه بدهید دقیق تر سوال کنم، اگر نقاشی منظره با آبرنگ موضوع مورد نظر شما است؛ منظره کوه، بیابان، جنگل، دریا و… کدام قسمت دلبستگی شما است؟

باز هم گزینه ها را کمتر کنیم، اگر نقاشی آبرنگ دریا موضوع انتخابی شما است؛ طلوع، غروب، آسمان ابری و… را انتخاب می‌کنید؟

بنظرتان همچین مسیری اشتباه است؟ کسی نمی‌تواند فقط طلوع یا غروب یا دریا را مداوم نقاشی کند؟

پس لازم است، نقاشی های ویلیام ترنر و کلود لرن را مشاهده کنید، بیشتر نقاشی های ترنر مناظر دریا، کشتی و طلوع یا غروب خورشید است و بیشتر نقاشی های کلود مناظر در سپیده دم و شامگاهان است.

الان که تازه شروع به یادگیری کرده اید، لازم نیست به این موضوع فکر کنید، این توصیه من برای آینده هنری شما است، زمانی که بیشتر موضوعات را مزه کرده اید و وابستگی و علاقه به یک موضوع را حس کرده اید.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”