ساز قیچک یا غژک، سازی محلی و نسبتا مهجور است که بیشتر در جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان و همچنین در خارج از ایران در کابل افغانستان رواج دارد که بهش غیژک یا غژک هم میگن، در زبان ترکی به معنی آواز با گریه و ته گلو می باشد. در نوشته ها, از سابقه حضور قیچک در دوره های ساسانی و دوره ای بعدی صحبت شده است.
نمونه ای از نوازندگی قیچک
استاد روحالله خالقی در توضیح سابقه كمانچه می گوید: در ایران قبل از اسلام، سازی موسوم به غژك یا غژ معمول بوده است. ایشان توضیح می دهند كه این ساز را در بلوچستان در شهرهای داورپناه و ایرانشهر دیدهاند كه غیچك نامیده میشده است.
طبق نظر استاد خالقی، غیچك سازی شبیه به كمانچه با آرشه (كمانه) می باشد كه از چند تار مو تشكیل شده و تعداد سیمهای آن بیشتر از كمانچه است.
جنس کاسه طنینی قیچک از چوب گردو یا توت بوده و سیمهای آن فلزی است. این ساز دارای قدمت بسیار زیادی است و در موسیقی نواحی ایران کاربرد فراوانی داشته و دارد. این ساز از نظر نوازندگی شبیه به ویولنسل است و حتی در نوع بزرگتر آن که به قیچک بم معروف است، از آرشه ویولن-سل استفاده میشود. شکمِ ساز از دو قسمت مجزا از یکدیگر تشکیل یافته است. قسمت تحتانی کوچکتر و به شکل نیم کره است که بر سطح مقطع جلو پوست کشیده شده و خرک ساز روی پوست قرار دارد. قسمت بالایی بزرگتر، مثل چتری روی قسمت پایینی قرارگرفته و هر دو قسمت توسط سطح منحنی از عقب به هم متصل شده اند و در نتیجه در جلو یا بین دو قسمت، حفرهای تشکیلشده است. سطح جلویی قسمت بالا، جز در ناحیه وسط که زیر گردن ساز قرارگرفته بهصورت دو شکاف پهن باز است. دسته ساز تقریباً در نصف طول خود روی شکم قرارگرفته و نیمه دیگر در بالا به جعبه گوشیها وصل شده است. دسته فاقد پرده (دستان) می باشد.
“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”