• صفحه نخست
• آشنایی با دیافراگم در عکاسی و تاثیر آن بر عکس‌ها

به تازگی در حال نوشتن یک سری از موارد هستم که به عکاسان تازه کار برای خارج شدن از حالت خودکار و گرفتن عکس‌هایی با نوردهی درست، کمک کنم. در این سری مقالات به بررسی سه عنصر اساسی ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(دریچه دیافراگم، سرعت شاتر، ISO) می‌پردازم، که در این آموزش توجه خود را به آشنایی با دیافراگم و تاثیرات آن بر عکس معطوف کرده‌ام.

به نظر من با کنترل و تنظیم درست دیافراگم است که جادوی عکاسی اتفاق می‌افتد. توانایی کنترل دیافراگم می‌تواند به معنای تفاوت بین عکس‌های تک و چند بعدی باشد.

دریچه دیافراگم چیست؟
به زبان ساده دیافراگم قطعه‌ای در لنز است که میزان نور ورودی به دوربین را کنترل می‌کند و روزنه‌ای که توسط دیافراگم کنترل می‌شود، اپرچر ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Aperture) نام دارد.

زمانی که شاتر دوربین را رها می‌کنید اجازه می‌دهد نور عبوری از روزنه ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Aperture) به صفحه حساس به نور ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(سنسور یا فیلم) برسد. شما با تغییر عدد دیافراگم، روزنه را تحت تاثیر قرار می‌دهید، و آن را بازتر یا بسته‌تر می‌کنید. هر چه روزنه بازتر باشد دوربین نور بیشتری دریافت می‌کند و هر چه روزنه کوچکتر شود میزان نور دریافتی کاهش می‌یابد. اعداد دیافراگم با واحد “f-stop” اندازه‌گیری می‌شود.

آشنایی با دیافراگم در عکاسی و تاثیر آن بر عکس‌ها

در تصویر بالا اعدادی که f/number نامیده می‌شود را مشاهده می‌کنید. به عنوان مثال f/۲,۸, f/۴, f/۵.۶, f/۸, f/۱۱ و غیره.

نکته: اگر دیافراگم را یک f-stop تغییر دهیم روزنه لنز دو برابر یا نصف می‌شود و به همین ترتیب میزان نور ورودی نیز دو برابر یا نصف می‌شود.

به خاطر داشته باشید با تغییر سرعت شاتر از یک Stop به Stop بعدی میزان نور دریافتی دو برابر یا نصف می‌شود. این بدان معناست که اگر بخواهیم میزان نور ورودی تغییر نکند، هنگامی که یکی از این دو ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(عدد دیافراگم یا شاتر) را افزایش دادیم دیگری را باید کاهش دهیم.

نکته‌ای که باعث سردرگمی بسیاری از عکاسان تازه کار می‌شود این است که دیافراگم‌های بازتر ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(جایی که نور بیشتری دریافت می‌شود) با اعداد f-stop کوچکتر و دیافراگم‌های بسته‌تر ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(جایی که نور کمتری دریافت می‌شود) با اعداد f-stop بزرگ‌تر نمایش داده می‌شود. بنابراین f/۲,۸ درحقیقت دیافراگمی بسیار بازتر از f/۲۲ است. 

تغییرات عدد دیافراگم و رابطه آن‌ها عمق میدان
تغییرات عدد دیافراگم در عکاسی نتایج متفاوتی دارد که یکی از قابل توجه‌ترین آن‌ها عمق میدان در تصویر است. عمق میدان ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Depth of Field) به این معناست که چه مقدار از فضای عکس شما در فوکوس قرار دارد. عمق میدان زیاد به این معناست که بیشتر تصویر از نزدیک‌ترین تا دورترین المان نسبت به دوربین واضح باشند.

آشنایی با دیافراگم در عکاسی و تاثیر آن بر عکس‌ها

به عنوان مثال عکس بالا با f/۲۲ عکاسی شده و نتیجه این است که هم کوه در پس‌زمینه و هم درختان در پیش‌زمینه واضح هستند.

عمق میدان کم ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Shallow depth of field) بدین معناست که تنها بخشی از تصویر در وضوح ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Focus) قرار گرفته است، و بقیه قسمت‌های عکس محو ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(Blur) خواهد بود.

به تصویر زیر توجه کنید: شما می‌توانید ببینید که چشم‌های سوژه به طور کامل واضح است اما پس‌زمینه کاملا محو شده و همچنین موها و بینی سوژه با کمی فاصله از چشم تار شده است.

آشنایی با دیافراگم در عکاسی و تاثیر آن بر عکس‌ها

به یاد داشته باشید که عدد دیافراگم تاثیر زیادی بر عمق میدان دارد. در دیافراگم‌های باز ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(بزرگتر) ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(اعداد f-stop کوچکتر) عمق‌میدان کاهش می‌یابد، در حالی که در دیافراگم‌های بسته‌تر ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(کوچکتر) ‏‏‏‏‏‏‏‏‏(اعداد f-stop بزرگتر) عمق میدان بیشتری را به تصویر شما می‌دهند.

آشنایی با دیافراگم در عکاسی و تاثیر آن بر عکس‌ها

بهترین راه برای درک این موضوع برداشتن دوربین و امتحان کردن آن است. موقعیتی را پیدا کنید که هم المان‌های نزدیک و هم درو از شما وجود داشته باشد و یک سری عکس با تنظیمات مختلف دیافراگم بگیرید. شما به سرعت تاثیرات سودمند کنترل عدد دیافراگم را در کار خود مشاهده می‌کنید، و از آن برای تقویت عکس‌های خود استفاده خواهید کرد.

به عبارت دیگر دیافراگم (به انگلیسی: diaphragm)در دوربین عکاسی به تیغه‌هایی گفته می‌شود که درون لنز قرار گرفته‌اند و با گشاد و تنگ شدن، میزان عبور نور را از روزنه میانی آن‌ها که به آن اپرچر گفته می‌شود، کنترل می‌کنند. این تیغه‌ها که به‌طور معمول ۶ تا ۹ عدد هستند، طوری طراحی شده‌اند که با بازشدن، میزان نور را زیاد و با تنگ شدن، میزان نور را کم می‌کنند. بسیاری از دیافراگم‌ها مانند عنبیه و اپرچر همچون مردمک چشم کوچک و بزرگ یا تنگ و گشاد می‌شوند و با این عمل نور کمتر یا بیشتری به درون دوربین راه می‌یابد.

میزان باز بودن این روزنه توسط عددهایی تعریف می‌شود که از تقسیم فاصله کانونی بر قطر مؤثر لنز به دست می‌آید. پله‌های کامل عدد دیافراگم در عکاسی به صورت زیر می‌باشد: ۱.۴-۲-۲.۸-۴-۵.۶-۸-۱۱-۱۶-۲۲-۳۲-۴۵

به‌طور مثال، اگر فاصله کانونی یک لنز قرار گرفته بر روی یک سنسور ۳۵ میلی‌متری، ۵۰ میلی‌متر باشد و دیافراگم لنز بر روی ۲ تنظیم شده باشد، قطر روزنه ایجاد شده توسط تیغه‌ها (که به آن‌ها دیافراگم گفته می‌شود)، ۲۵ میلی‌متر خواهد بود. اگر دیافراگم لنز بر روی عدد ۸ قرار گرفته باشد، قطر روزنه ۶.۲۵ میلی‌متر خواهد بود. این اعداد از تقسیم فاصله کانونی بر اپرچر به دست می‌آید و هرچه اپرچر کوچکتر باشد، قطر روزنه یا اپرچر بیشتر خواهد بود. به این دلیل است که اپرچر کوچکتر باعث باز شدن روزنه و اپرچر بزرگتر، باعث تنگ شدن روزنه می‌شود.

با گشاد و تنگ کردن این روزنه، نه تنها میزان ورودی نور به درون دوربین تغییر می‌یابد، بلکه عمق میدان نیز تغییر پیدا خواهد کرد. هرچه عدد دیافراگم، کوچکتر باشد، مساحت روزنه افزایش پیدا خواهد کرد و هرچه این مساحت بیشتر باشد، عمق میدان کمتر خواهد بود. به‌طور مثال، عمق میدان با f/22 بسیار بیشتر از عمق میدان با f/2.8 خواهد بود.

به شکلی دیگر:

هر چه عدد اپرچر (دیافراگم) یا همان ضریب F کوچک‌تر شود => روزنه بزرگ‌تر، ورود نور بیش‌تر و عمق میدان کم‌تر

هر چه عدد اپرچر (دیافراگم) یا همان ضریب F بزرگ‌تر شود => روزنه کوچک‌تر، ورود نور کم‌تر و عمق میدان بیش‌تر

باید توجه داشت که در ایران، استفاده از کلمه فرانسوی دیافراگم به جای اپرچر اشتباه می‌باشد. دیافراگم تنها به تیغه‌ها گفته می‌شود و اپرچر به روزنه‌ای که در میان این تیغه‌ها ایجاد می‌شود، گفته می‌شود. در نتیجه، کلمه دیافراگم به‌طور اشتباه متداول شده‌است. در انگلیسی، کلمه دیافراگم به هیچ عنوان استفاده نمی‌شود.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”