یکی از زیباترین و مسرورکنندهترین احساسات جهان، رسیدن به موفقیت و چشیدن طعمِ میوه و محصول دسترنجمان است. در عالم موسیقی، تکمیل کار، معانی متفاوتی دارد. شاید بتوان معنای اصلی تکمیل کار را در تولید یک موسیقی باکیفیت خلاصه کرد. موارد زیادی در تولید یک اثر موسیقایی خوب تأثیرگذارند که از جمله آنها میتوان به تمرینات، تجهیزات، دانش فنی و… اشاره نمود.
اولین مرحله تولید هر اثر موسیقایی، ضبط اصوات است. امروزه موزیسینها از تکنیکهای گوناگونی برای ضبط اصواتی گرم، طبیعی و زنده استفاده میکنند. از طرفی، این تکنیکها و قواعد در هر ساز، متفاوت از ساز دیگر است. در این مقاله قصد داریم در مورد تجهیزات و نکات اساسی ضبط ویولن در خانه با شما صحبت کنیم. همراه ما باشید…
برای مرور سریع مقاله، شاید بهتر باشد بخشهای تشکیل دهنده آن را در قالب لیست زیر، ارائه دهیم:
- بخش اول؛ تجهیزات مورد نیاز
- بخش دوم؛ آشنایی با ورکستیشن و ابزارهای پرکاربرد آن
- بخش سوم؛ ضبط ویولن آکوستیک و الکتریک
- بخش چهارم؛ افزودن افکت روی اصوات
تجهیزات مورد نیاز
احتمالا اکنون که در حال مطالعه این مقاله هستید، تجربیات زیادی در زمینه نوازندگی سازتان کسب کردهاید و ساعتهای بسیار زیادی را صرف تمریناتتان کرده باشید. اگر چنین است، به نظر میرسد حالا دیگر وقت آن رسیده که موسیقیتان را ضبط کرده و با دیگران بهاشتراک بگذارید.
در این قسمت میخواهیم در مورد «تمام» چیزهایی که برای ضبط موسیقیتان به آنها نیاز دارید، مطالبی را با شما در میان بگذاریم.
اول از همه، شما به یک DAW نیاز دارید. DAW در واقع همان ورکستیشن است و ورکستیشن یک نرمافزار صوتی است که به ما امکان ضبط، ویرایش و پردازش اصوات را میدهد. البته اغلب افراد با این کلمه آشنایی کامل دارند اما با این حال، شاید هنوز هم کسانی باشند که معنای دقیق آن را ندانند یا دستکم، فراموش کرده باشند. شایان ذکر است که ما در این مقاله، از ورکستیشن Reaper برای بیان اصطلاحات، تکنیکها و نحوه کار با آنها استفاده کردهایم.
بعد از انتخاب ورکستیشن، دومین چیزی که برای ضبط و کار با اصوات به آن نیاز دارید، کارت صدا است. ما برای نگارش این مقاله از Steinberg UR22 MKII استفاده کردهایم اما شما میتوانید محصولات ارزانتری را برای این منظور تهیه نمائید. در حال حاضر یکی از بهترین کارت صداهایی که مخصوص موزیسینهای تازهوارد یا کمتجربه طراحی و تولید شده، Steinberg UR12 است. از مزیتها و نقاط قوت این کارت صدا میتوان به کیفیت بالا و قیمت مقرونبهصرفه آن(۱۰۰ دلار) اشاره نمود.
ممکن است بسیاری از افراد ندانند که وظیفه کارت صدا چیست و اساسا چرا برای ضبط اصوات به آنها نیاز داریم. کارت صدا در واقع سیگنالهای صوتی را دریافت کرده و پس از تبدیل آنها به دادههای دیجیتالی، اطلاعات جدید را به کامپیوتر ارسال میکند. خوشبختانه بازار کارت صداها بسیار بزرگ و متنوع است. بنابراین هر کس با توجه به بودجهاش میتواند کارت صدای مورد نیازش را تهیه نماید.
در این بین باید به یک نکته مهم توجه کامل داشته باشید. بسته به ضبط ساز آکوستیک یا الکتریک، شیوه ضبط و نحوه کار با کارت صدا میتواند متفاوت باشد. ما در این مقاله در مورد هر ۲ سناریو یعنی ضبط آکوستیک و الکتریک صحبت خواهیم کرد.
بعد از انتخاب ورکستیشن و کارت صدا، نوبتی هم که باشد، نوبت انتخاب میکروفن است. معمولا برای ضبط سازهای زهی آرشهای مانند ویولن، ویولا و سل از میکروفنهای کاندنسر دیافراگم بزرگ استفاده میکنند. پس برای اتصال میکروفن به کارت صدا، به یک کابل XLR هم نیاز خواهید داشت. با توجه به اینکه سازهای الکتریک، خروجی صوتی دارند، برای ضبط سازهای الکتریک، به یک کابل Jack-Jack جهت اتصال خروجی ساز به ورودی High-Z کارت صدا نیاز خواهید داشت.
آخرین چیزی که برای ضبط یک صدای تمیز و باکیفیت باید تهیه کنید، تجهیزات مانیتورینگ است. امروزه سیستمهای مانیتورینگ بسیار وسیع و گسترده هستند و شما باید با توجه به نوع موسیقی و نیازتان، تجهیزات «مناسب» را تهیه نمائید. هنگام اجرا و ضبط ویولن، برای آنکه بتوانید صدای ساز را بهتر و دقیقتر بشنوید، به یک هدفون مانیتورینگ نیاز خواهید داشت. این کار را جدی بگیرید؛ چراکه تنها با شنیدن صدای سازتان میتوانید نقاط قوت و ضعف آن را تشخیص دهید.
تا اینجا در مورد تجهیزات مورد نیاز برای ضبط صدا صحبت کردیم اما صرفا تهیه تجهیزات، کافی نیست. فیالواقع مهمترین و [شاید] تأثیرگذارترین المان در ضبط صدای ساز یا وکال، محیط استودیو و اتاق ضبط است. بنابراین داشتن یک فضای بزرگ برای ضبط وکال و سازهای آکوستیک، جزو موارد ضروری به حساب میآید.
دِدرومها شاید برای ضبط صدای وکال یا بعضی سازها مناسب باشند اما برای ضبط سازهایی مانند پیانو، ویولن و… ، بایستی تا حد امکان از اتاقهایی که صدا را «خفه» میکنند، دوری کنید. برای ضبط اینگونه سازها، بهتر است از سالنهای کنسرت که صدا را بازتاب میدهند استفاده نمائید. در نتیجه اگر ساز شما آکوستیک است، باید به موارد گفته شده توجه کافی داشته باشید. اما اگر از سازهای الکتریک استفاده میکنید، در اینصورت دیگر اندازه و نوع اتاق ضبط اهمیت چندانی ندارد؛ چراکه بعدا در مرحله Post Production میتوانید افکتهایی مانند Reverb را روی صدا اعمال کرده و آن را طبیعی و زنده جلوه دهید.
جمعبندی اجمالی این بخش:
نرمافزار میزبان(ورکستیشن) : Reaper
رابط صوتی(کارت صدا) : Steinberg UR22 mk2
میکروفن: Audio Technica AT4047
کابلها:
- XLR
- TRS مدل ۶.۳۵ میلیمتری
- هدفون: هدفون ماژولار AIAIAI 75003 TMA-2
- پایه میکروفن: پایه میکروفن K&M به همراه Boom Arm
- ویولن الکتریک: Vivo 2
آشنایی با ورکستیشن و ابزارهای پرکاربرد آن
در قسمت قبل، در رابطه با تجهیزات مورد نیاز و نکات ضروری ضبط صدا صحبت کردیم. پس تا اینجای کار میتوانیم مقدمات ضبط صدا را فراهم کنیم. مرحله بعدی، کار با ورکستیشن است. پس بگذارید ابتدا نگاهی اجمالی به نحوه نصب و استفاده از ابزارهای پرکاربرد Reaper داشته باشیم.
برای دانلود این ورکستیشن باید به وبسایت reaper.fm مراجعه کرده و سپس نسخه مورد نیازتان را انتخاب نمائید. با توجه به اینکه ما از کامپیوترهای مک استفاده میکنیم، طبیعتا نسخه مورد نیاز ما OS X 64 خواهد بود.
بعد از نصب Reaper ، اولین کاری که باید انجام دهید آن است که مطمئن شوید که ورکستیشن، کارت صدا را میشناسد. برای انجام این کار باید از طریق پنجره Preferences ، به بخش Audio Device مراجعه نمائید. برای باز کردن پنجره Preferences میتوانید از کلیدهای ترکیبی Command + , (در مک) و Ctrl + , (در ویندوز) نیز استفاده کنید. اگر ورکستیشن، کارت صدا شما را تشخیص داده باشد، باید نام آن را در این پنجره ببینید و آن را انتخاب نمائید.
بیائید کمی در مورد Latency صحبت کنیم. به تأخیر بین سیگنال صوتی که شما تولید کردهاید و سیگنال صوتی که سیستم مانیتورینگ پخش میکند، “Latency” یا “تأخیر” گفته میشود. خوشبختانه امروزه اغلب کارت صداها از مانیتورینگ مستقیم پشتیبانی میکنند. این بدان معناست که با استفاده از این کارت صداها میتوانید صدای خود یا سازتان را بدون هیچگونه تأخیری بشنوید و این فوقالعاده است. همه اینها وقتی کاربرد دارند که شما بخواهید صدا را بهصورت خام بشنوید. به عبارت دیگر، اگر بخواهید افکتی روی صدا اعمال کنید، باید مانیتورینگ نرمافزاری ورکستیشن را فعال کنید. در این شرایط است که میزان بافر، اهمیت پیدا میکند. بنابرابن باید تا حدودی با آن آشنایی داشته باشید.
بافر، در واقع نوعی حافظه موقت است و توضیح نحوه ساخت و کار آن، از حوصله این مقاله خارج است. فقط در این حد بدانید که میزان حافظه بافر با میزان تأخیر، رابطه مستقیم و با قدرت پردازشی کامپیوتر، رابطه عکس دارد. یعنی هرچه میزان بافر کمتر باشد، میزان تأخیر پخش اصوات هم کمتر خواهد بود اما در عین حال، به قدرت پردازشی بیشتری برای پردازش دادهها و سیگنالهای صوتی نیاز خواهی داشت. بنابراین در پروژههایی که تعداد لاینها و افکتها زیاد است، اگر مقدار بافر کم باشد، شاید ورکستیشن خوب کار نکند. برای حل این مشکل، میتوانید مقدار بافر را افزایش دهید اما این را هم در نظر داشته باشید که افزایش بافر، به معنای افزایش تأخیر پخش اصوات است!
معمولا ورکستیشنها مقدار بافر را بهصورت پیشفرض روی ۵۱۲ تنظیم میکنند. این مقدار، واقعا مناسب است اما به هر حال شاید لاینها و افکتهای پروژه شما خیلی زیاد باشد که در اینصورت باید میزان بافر را متناسب با نیازتان «افزایش» دهید. برعکس این ماجرا هم صادق است. یعنی شاید در بعضی پروژههای خاص، به بافر زیادی برای پردازش اصوات نیاز نداشته باشید. در چنین مواقعی بهتر است میزان بافر را متناسب با نیازتان «کاهش» دهید.
از اینها که بگذریم، برای ضبط صدا در ورکستیشن، مرحله اول، ایجاد یک لاین جدید است. برای این کار میتوانید از کلیدهای ترکیبی Command + T (در مک) و Ctrl + T (در ویندوز) استفاده کنید. روش دیگر برای ایجاد لاین جدید، باز کردن منوی Track و کلیک روی Insert New Track است.
بعد از ایجاد لاین جدید، باید مشخص کنید که صدا از کجا وارد این لاین شود. بنابراین اگر میکروفن را به ورودی اول کارت صدا متصل کرده باشید، باید با عباراتی مانند UR MkII Input 1 یا شبیه آن روبهرو شوید. در این مرحله، ورکستیشن میداند که صدا را باید از کجا دریافت و در کجا ضبط کند. حال اگر میخواهید صدا را بهصورت زنده بشنوید، باید Record Monitoring را فعال نمائید. اگر هم از مانیتورینگ مستقیم(Direct Monitoring) کارت صدا استفاده میکنید، برای جلوگیری از تأخیر احتمالی در پخش اصوات، بهتر است مانیتورینگ نرمافزاری را غیر فعالی نمائید.
ضبط ویولن آکوستیک و الکتریک
نوبتی هم که باشد، نوبت ضبط صداست. قبل از هر چیز، ابتدا هدفون مانیتورینگ را به خروجی Phone کارت صدا متصل کنید تا بتوانید صدای سازتان را بهشکل دقیق و جزئی بشنوید.
بگذارید کار را با ضبط ویولن الکتریک شروع کنیم. برای اتصال ساز به کارت صدا، یک طرف کابل Jack-Jack را به خروجی ساز و طرف دیگر را به ورودی High Z کارت صدا متصل میکنیم. پس تا اینجا، از دو ورودی و یک خروجی کارت صدا استفاده کردهایم.
بسیار خوب… برای شروع ضبط، کافیست کلید ترکیبی Command + R (در مک) و Ctrl + R (در ویندوز) و برای توقف ضبط، کلید Space را فشار دهید و بدین ترتیب اولین قطعه را ضبط و ذخیره نمائید.
بیائید در مورد Comp Take ها صحبت کنیم. حتما همه شما این نوع ضبط را در رسانههای اجتماعی یا یوتیوب دیدهاید. در این شیوه ضبط، باید تعداد میزانهایی که لازم دارید را انتخاب کنید و سپس دکمه ضبط را فشار دهید. با این کار، قسمت انتخاب شده بهصورت لوپ پخش میشود و همزمان، ضبط میکند. به عبارت دیگر، وقتی پخش قطعه انتخاب شده به پایان میرسد، مجددا بهصورت اتوماتیک به ابتدای قسمت انتخاب شده پرش میکند و شما میتوانید بدون استفاده از کلیدهای ترکیبی، ضبط را شروع و متوقف کنید.
برای انجام این کار، بهتر است از یک ترک جدید استفاده کنید. پس تمام کارهایی که برای ایجاد ترک اول انجام دادیم(چک کردن ورودی و فعالسازی مانیتورینگ) را مجدد تکرار میکنیم. حالا باید ترک قبلی را Mute کنیم. اکنون، همه چیز آماده است و شما فقط باید دکمه ضبط را بزنید. زینپس قطعه انتخاب شده بهصورت لوپ پخش میشود و فرآیند ضبط بهشکل اتوماتیک انجام خواهد گرفت.
بعد از اتمام ضبط، با استفاده از کلید ترکیبی Command + L (در مک) و Ctrl + L (در ویندوز) میتوانید بین حالتهای Track Mode و Comp Mode جابهجا شوید.
همانطور که در قسمتهای قبل هم اشاره کردیم، ضبط ویولن آکوستیک سختتر از ضبط ویولن الکتریک است. پس فعلا مبحث ضبط ویولن الکتریک را به پایان میرسانیم و از اینجا به بعد در مورد ضبط ویولن آکوستیک نکاتی را با شما در میان خواهیم گذاشت.
اگر به خاطر داشته باشید، برای ضبط سازهای زهی آرشهای مثل ویولن، ویولا و سل، باید از میکروفنهای کاندنسر دیافراگم بزرگ استفاده میکردیم. همانطور که میدانید، میکروفنهای کاندنسر، برخلاف میکروفنهای ریبون، برای کار کردن، به منبع تغذیه(Phantom Power) نیاز دارند. بنابراین در قدم اول، میکروفن را به ورودی ۱ کارت صدا متصل کرده و سپس Phantom Power که معمولا در قسمت پشتی کارت صدا تعبیه میشود را فعال میکنیم. بعد از روشن کردن Phantom Power ، چراغ مربوط به +48V روشن خواهد شد.
حالا دیگر همه چیز برای ضبط یک صدای خوب فراهم شده. قبل از شروع ضبط، بهتر است ولوم مانیتورینگ را تنظیم نمائید. مقدار ولوم متوسط و مناسب برای ضبط ویولن معمولا بین -12 تا -18 دسیبل تنظیم میشود.
یادآوری یک نکته، خالی از لطف نیست. هرچه میکروفن به ساز نزدیکتر باشد، شفافیت صدا بیشتر و نویز آن کمتر خواهد بود. تنها نقطه ضعف این روش، از دست دادن رفلکتهای صوتی حاصل از آکوستیک محیط است. به بیان دیگر، اگر میخواهید بازتاب و پیچش حاصل از برخورد صوت با سقف، زمین و دیوارها را هم ضبط کنید، باید فاصله میکروفن تا ساز را افزایش دهید. یکی از تکنیکهای خوب برای ضبط سازهای زهی آرشهای، قرار دادن میکروفن در بالای ساز است. با استفاده از این تکنیک، علاوه بر ضبط شفاف صدای ویولن، پیچش و رفلکت صدا در محیط هم بهخوبی ضبط خواهد شد.
معمولا برای جذابیت صدای ضبط شده ویولن، از بکترکها بهره میبرند. یعنی پس از ضبط ملودی اصلی، از آکوردها یا اصوات دیگر برای تزئین و افزایش زیبایی ملودی اصلی استفاده میکنند. همانطور که از نام این قطعات بر میآید، آنها قرار است بهعنوان پیشزمینه صدا مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین در ضبط آنها نیازی به رفلکتهای صوتی نداریم و میتوانیم میکروفن را به ساز نزدیکتر کنیم. به عنوان آخرین مرحله، برای ضبط بکترک کافیست یک لاین جدید ایجاد نمائید. سعی کنید مراحل ضبط را مدام تمرین کنید تا ملکه ذهنتان شود.
افزودن افکت روی اصوات
تا اینجا، با نحوه ضبط ویولن الکتریک و آکوستیک آشنا شدیم و علاوه بر آن، یاد گرفتیم با کلیدهای ترکیبی Command/Ctrl + L ، برداشتهای مربوط به بکترک را ببینیم و بهترین برداشت را انتخاب نمائیم. شاید هنگام انتخاب بین چند برداشت، متوجه شوید که قسمتی از برداشت دوم بهتر از برداشت اول است. در این مواقع، برای ترکیب این دو برداشت با یکدیگر، میتوانید از ابزار برش استفاده کنید. برای دسترسی به این ابزار، کافیست کلیدهای ترکیبی Option + G (در مک) و Alt + G (در ویندوز) را فشار دهید و سپس نشانگر ماوس را روی قسمتهای مورد نظر برای برش قرار داده و در آخر، از کلید S برای برش Region ها استفاده نمائید.
در این مرحله، ما قسمتهای مورد نظرمان را جدا کردهایم. اکنون بایستی روی قسمتهایی از برداشت اول و دوم که میخواهیم نگهشان داریم، کلیک کرده و برای اتصال و ترکیب آنها با یکدیگر، کلیدهای ترکیبی Command/Ctrl + L را بفشاریم. گاهی اوقات ممکن است مرز برش بین دو برداشت، بسیار مشخص و آشکار باشد. در چنین شرایطی، برای از این بردن آثار برش و ترکیب انجام شده، میتوانید افکت Fade را روی نقطه اتصال بین دو برداشت، اعمال نمائید. با انجام این کار، آثار اتصال دو برداشت به یکدیگر از بین میرود و در نتیجه، صدا بهگونهای شنیده میشود که گویی در یک برداشت ضبط شده. خوشبختانه با انجام برش و اتصال برداشتها به یکدیگر، اصواتی که قبلا ضبط کردهاید از بین نمیروند. بنابراین اگر احساس کردید که تغییر نقطه برش و اتصال برداشتها میتواند صدای بهتری را تولید کند، میتوانید این نقطه را بهراحتی جابهجا کنید.
صدای خام و پردازش نشده سازهای زهی آرشهای معمولا بسیار خشک و بیروح هستند. برای خلق صدایی گرم، زنده و طبیعی، بهتر است افکتهایی مانند Reverb را روی صدای خام ویولن اعمال نمائید. خوشبختانه برای بهرهمندی از افکتهای پرکاربرد مانند Reverb ، Echo ، Delay و… ، نیاز نیست پلاگینهای گرانقیمت را خریداری کنید؛ چراکه Reaper تعدادی افکت اولیه و ساده را درون خودش جای داده و برای استفاده از آنها کافیست از منوی Effects ، بخش Cockos را باز کنید. تمام افکتهایی که در این بخش قرار دارند، بهصورت رایگان درون این ورکستیشن قرار داده شدهاند.
پس از اعمال افکت روی صدا، اگر احساس کردید میزان تأثیرگذاری افکت، کمتر/بیشتر از حد نیازتان است و صدا را خراب کرده، با کنترل Dry و Wet سیگنال صوتی، میتوانید میزان تأثیرگذاری افکتها روی اصوات را افزایش/کاهش دهید.
هنگام اعمال افکت روی یک ترک، بهتر است سایر لاینها را Mute نمائید. با این کار، بهتر متوجه تأثیر افکت روی صدا خواهید شد. بعد از آنکه پارامترهای افکت و میزان Wet/Dry را تنظیم نمودید، حالا میتوانید با پخش همزمان تمام اصوات با یکدیگر، بهتر متوجه تأثیر افکتها در صدای کلی پروژه شوید. گاهی اوقات ممکن است یک افکت، به خودی خود، خوب و ایدهآل به نظر برسد اما وقتی با سایر اصوات پروژه ترکیب میشود، صدای نامفهوم و تاریکی را ایجاد کند. بنابراین توصیه میشود که در حالتهای مختلف، میزان افکت و نحوه تأثیرگذاری آن را با دقت گوش دهید.
تا اینجا، یاد گرفتیم که اصوات را بهدرستی ضبط کنیم و [در صورت نیاز] افکتهای لازم را به آن اضافه نمائیم. با همه اینها، هنوز هم موسیقی ما تکمیل نشده و ما برای افزایش جذابیت و زیبایی آن میتوانیم از یک VST درام برای افزودن صدای درامز به موسیقیمان استفاده کنیم. برای این کار، کافیست از منوی Track ، گزینه Insert Virtual Instrument On A New Track را برگزینید. در پنجره بازشده، VST هایی که در کامپیوترتان ذخیره کرده باشید، نشان داده میشوند و شما میتوانید VST یا سمپلر دلخواهتان را انتخاب نمائید.
بسته به نوع سمپلر یا VST تان، اجرای نتها میتواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، بعضی VST ها در قالب یکسری سمپل عرضه میشوند و شما میتوانید سمپلها را تکبهتک روی نتها و کلاویههای مورد نظرتان ست کنید. در مقابل، بعضی VST ها هم بهصورت پکیج و یک برنامه واحد عرضه میشوند و دیگر نیازی به ست کردن تکبهتک سمپلها نیست. خوشبختانه Reaper هم مانند ورکستیشنهای دیگر، از کیبورد مجازی پشتیبانی میکند. به عبارت دیگر، شما میتوانید از کیبورد کامپیوترتان مانند یک میدی کنترلر استفاده کنید. برای بهرهمندی از این قابلیت، کافیست کلیدهای ترکیبی Option + B (در مک) و Alt + B (در ویندوز) را فشار دهید.
معمولا سازهای کوبهای از یک الگوی مشخص و ثابت تبعیت میکنند. بنابراین شما میتوانید بخش کوچکی از درام را ضبط کرده و با لوپ کردن آن، قطعه ضبط شده را در سراسر پروژه پخش کنید. بعد از اتمام میکس و تنظیم، باید از پروژه رندر بگیرید. برای انجام این کار، کافیست ابتدا و انتهای پروژه را تعیین کنید و سپس از منوی File گزینه Render را انتخاب نمائید. حالا باید نام فایل و مکان ذخیره آن را مشخص کنید و تمام! اولین پروژه موسیقیتان را ضبط و ذخیره کردید.
“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”