• صفحه نخست
• تاریخچه موسیقی و چند واقعیت مهم درباره آن

• خلاصه کلی از تاریخچه موسیقی:
• تاثیر فیثاغورث بر تاریخ موسیقی:
• تاریخچه موسیقی جهان:
• تاریخچه موسیقی ایران:
• موسیقی دوران قبل از اسلام:
• موسیقی دوران بعد از اسلام:
• تاریخچه موسیقی سنتی ایران:

خلاصه کلی از تاریخچه موسیقی:

پیش از هر چیز در مورد تاریخچه موسیقی باید این موضوع را به شما یادآور شوم که از اولین انسان‌هایی که به آموزش موسیقی علاقه‌مند شدند و آن را درک و به کار گرفتند، اطلاعاتی نمی‌توان به دست آورد. بنابراین تاریخچه موسیقی را به‌طور دقیق نمی‌توان به یک‌زمان خاص نسبت داد. ولی حدس می‌زنیم که مبدأ تاریخ موسیقی به ابتدای خلقت انسان برمی­گردد. برای مثال صدای طبل زدن در قبیله‌ها را در ذهن خود بیاورید، این‌یک نمونه ساده از تاریخچه موسیقی در جهان بوده است.

همچنین درباره چگونگی پیدایش موسیقی میان محققان اختلاف وجود دارد، اما چیزی که در تاریخچه موسیقی مسلم به نظر می‌رسد این است که انسان قبل از آنکه تکلم و صوت را آموخته باشد با هنر موسیقی کم‌وبیش آشنا بوده زیرا وزن‌ها و آهنگ‌ها و حتی آواهایی که از حنجره‌اش بیرون می­آمده، نخستین گام‌ها درراه پیدایش و ظهور تاریخ موسیقی بوده است. مسلم است که اول‌ازهمه چیز وزن وجود داشته و سپس صوت به وجود آمده است. همچنین در مورد پیشرفت سازها در تاریخچه موسیقی می‌توان گفت که سازهای موسیقیایی ابتدا از استخوان و سپس از وسایل زهی مانند روده و تارهای گیاهی سرانجام از سیم ساخته‌شده‌اند.

پس نکته‌ای که مسلم به نظر می‌آید این است که تاریخچه موسیقی همواره راه کمال را پیموده و مراسم‌های مذهبی، روحانی و رقص را تحت‌الشعاع خود قرار داده است؛ بررسی تاریخ موسیقی این گونه بیان می کند که در قرن ششم جدیت بیشتری یافته و توسط فیثاغورث با ریاضیات درآمیخته است. تا جایی که نوسان و فرکانس‌های آن فرمِ محاسباتی پیدا کرده است.

تاثیر فیثاغورث بر تاریخ موسیقی:

طبق افسانه‌هایی که از تاریخچه موسیقی در دست است، فیثاغورس یک سیم چنگ را برداشت، آن را به صدا درآورد، آوا و دامنه ارتعاش­اش را اندازه گرفت، بعد سیم را از وسط نصف و دوباره اندازه‌گیری کرد.

او تفاوت بین دامنه ارتعاش سیم اول و دوم را اکتاو نامید و سپس اکتاو را به دوازده قسمت مساوی تقسیم کرد. هر نقطه دور دایره به یک نت اختصاص یافت که ارزش هر نت دقیقا معادل 1/12 اکتاو بالاتر یا پایین‌تر از نت کناری‌اش بود. تنها مشکل چرخه فیثاغورس این بود که او موسیقی‌دان نبود. حتی بااینکه چرخه ازنظر ریاضی درست بود و یک پیشرفت شگفت‌انگیز به‌حساب می­ آمد، برخی از کوک‌هایی که او پیشنهاد داد به گوش خوشایند نبود.

تاریخچه موسیقی جهان:

تاریخ موسیقی جهان به سال‌ها پیش بازمی‌گردد. در اثر اکتشافات باستان‌شناسی برخی آلات موسیقی یافت شده که ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ سال سابقه تاریخی دارد. بودائیان کتب مذهبی خود را با نوعی موسیقی می‌خواندند و آداب مذهبی آنها همراه رقص و آواز بوده است. در تاریخ یهود نیز به داوود و سلیمان برمی‌خوریم که حدود سه هزار سال پیش زندگی می کردند، آن‌گونه که تاریخ نویسان می­گویند، داوود آوازی خوش داشته و سلیمان و پدرش به موسیقی علاقه‌مند بوده‌اند.بعد از آن هم موسیقی کم‌کم راه کمال پیمود و در سال ۹۳۰ میلادی تقسیمات تازه‌ای یافت و با حروف الفبا ادغام شد. تا اینکه سرانجام در سال ۱۴۵۰ میلادی نت تکمیل شد و در چهار خط موازی گنجانده شد (دو، ر، می، فا، سل، لا، سی).

جالب است بدانید که کل تاریخچه موسیقی، از بین تمامی کشورهایی که زبان موسیقی را به‌خوبی درک کرده‌اند، یونان، ژاپن و ایران سرآمد هستند. دانشمندان و تاریخ‌نویسان می­ گویند که این سه کشور قدمت زیادی در هنر موسیقی جهان داشته‌اند. شاید جالب باشد بدانید در تاریخچه موسیقی ژاپن این گونه آمده، زمانی که خورشیدگرفتگی اتفاق می‌افتاد، مردم برای روشن شدن دوباره روز، شروع به آواز خواندن می‌کردند. مردم ژاپن تصور می کردند خورشید از آنها ناراحت شده و برای رفع این موضوع باید توجه خورشید را با آواز خواندن جلب کرد. در مورد تاریخچه موسیقی ایران نیز می‌توان به قدمت زیاد آن اشاره کرد که تاریخچه موسیقی سنتی ایران نیز بخشی از آن بوده است.

تاریخچه موسیقی ایران:

تاریخچه موسیقی ایران را به دو بخش می‌توان تقسیم کرد :

۱- تاریخ موسیقی دوران پیش از اسلام

۲- تاریخ موسیقی دوران بعد از اسلام

در ادامه توضیح خواهیم داد که چه اتفاقاتی در تاریخ موسیقی ایران افتاده است.

موسیقی دوران قبل از اسلام:

از مجسمه‌های به‌دست‌آمده در قملرو ایرانیان باستان، درسرزمین شوش، سازی شبیه تنبور امروزی مشاهده می‌شود که نماد یک ساز ملودیک در آن زمان‌ها است. در حجاری‌های طاق‌بستان نیز آثاری از گروه نوازی چنگ‌ و سازهای بادی مشاهده می‌شود. بیشتر اطلاعات ما از تاریخچه موسیقی در ایران و به‌خصوص دوران پیش از اسلام، محدود به کتب تاریخی و اشعار سده‌های اول دوران اسلامی است. درهرحال ما اطلاعات دقیقی از موسیقی کاربردی و نحوه اجرای دقیق موسیقی در آن دوران نداریم.

موسیقی دوران بعد از اسلام:

با توجه به اطلاعاتی که از تاریخچه موسیقی ایران در دوران پس از اسلام در دست است. می‌توان گفت که در دوره بعد از فتح ایران توسط اعراب تا آخر دوره خلفای راشدین، انواع موسیقی ممنوع بوده است. با به روی کار آمدن بنی‌امیه حدوداً موسیقی آزادی بیشتری پیدا کرد و از این دوران تا دوران خلفای عباسی دوره اوج شکوفایی موسیقی نظری و عملی ایران و اسلام است؛ که در این دوران اساتیدی چون فارابی، ابن‌سینا، خواجه‌نصیرالدین طوسی و بسیاری افراد دیگر در موسیقی عملی و نظری ظهور کردند و به تاریخچه موسیقی ایران رونق بخشیدند.

 درهرحال با ظهور تشیع در ایران و به روی کار آمدن شاهان صفوی موسیقی در ایران رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت و از موسیقی که در دوره های قبل کاربرد داشت دور شد و رنگ ملی و ایرانی به خود گرفت؛ تا جایی که در دوره قاجاریه این روند به اوج کمال خود رسید و در دوره صفویه سیستمی به نام دستگاه در موسیقی ایرانی ظهور کرد و نوازندگان چیره‌دستِ آن زمان به‌ صورت شفاهی به شاگردان سازهایی از قبیل تار، سه تار، کمانچه، نی و سنتور آموزش می دادند. همچنین در همین دوران بود که خط نت امروزی به ایران راه یافت و سنت شفاهی اساتید موسیقی ایران که بنام ردیف است به خط نت درآمد.

تاریخچه موسیقی سنتی ایران:

به‌طور کلی اگر بخواهم به اطلاعاتی از دستگاه‌ها و تاریخچه موسیقی سنتی ایران اشاره‌کنم باید بگویم که یک دستگاه موسیقی ازنظر قالب، قطعه‌ای کامل است و مانند سونات و سمفونی دارای قواعد و قسمت‌های مختلفی است که با ساز و آواز اجرا می‌شود. در موسیقی غربی، معمولاً قطعاتی که بوسیله ساز یا ارکستر نواخته می‌شود با موسیقی آوازی فرق دارد؛ اما در دستگاه موسیقی ایرانی، آواز قسمت اصلی و مرکزی موسیقی است و قسمت‌های پیشین آواز (پیش‌درآمد و چهارمضراب) و قسمت‌های بعدی آواز (تصنیف و رِنگ) در حقیقت به طور مقدمه یا خاتمه موسیقی، به آن بستگی دارد.

هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده است. معمولاً اجرا از درآمد دستگاه آغازشده، به چهارمضراب و گوشه اوج یا مخالف دستگاه می‌رسد و سپس با فرود به گوشه‌های پایانی و تصنیف و سپس رِنگ به پایان می‌رسد. در تاریخچه موسیقی سنتی ایران از هفت دستگاه و پنج یا شش آواز نام برده شده، که در مقاله ردیف و دستگاه‌های موسیقی ایرانی به‌تفصیل به آن خواهم پرداخت.

همان‌طور که خواندید موسیقی، این هنر جدانشدنی از زندگی ما انسان‌ها، قرن‌ها دستخوش تغییر شده و مسلماً در آینده نیز همین‌طور خواهد بود. پس می ­توان گفت که توجه به تاریخ موسیقی جهان و از آن مهم تر تاریخچه موسیقی ایران به شما کمک خواهد کرد درک بهتری از موسیقی داشته و قدر موسیقی اصیلی که اکنون به ما اث رسیده است را بهتر بدانیم. خوشبختانه، امروزه توجه به موسیقی سنتی ایرانی و شناخت تاریخچه موسیقی سنتی ایران، نسبت به قبل رواج بیشتری یافته و امیدواریم که این روند همین‌طور ادامه پیدا کند.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”