• صفحه نخست
• نکات مهم در ترجمه متون ادبی

ترجمه متن ادبی دارای طیف گسترده‌ای از جمله رمان‌‌های کوتاه و بلند، نوشته‌های ادبی، کتاب‌های کمیک، فیلم‌نامه‌ها و زیرنویس فیلم و مواردی از این دسته است. ترجمه ادبی دارای ظرافت زیادی است و به همین علت بسیاری از بزرگان، ترجمه ادبی را هنر قلمداد می‌کنند. مترجمی که به کار ترجمه‌ متون ادبی مشغول است باید در کنار تحصیلات دانشگاهی مربوط به رشته ترجمه از هوش و ملاحت قلم خوبی نیز برخوردار باشد.

در ترجمه متون ادبی همانند دیگر کارهای ترجمه مواردی وجود دارد که باید برای ارتقا کیفیت ترجمه آن‌ها را انجام داد، بنابراین در ادامه مطلب به‌ این موارد اشاره خواهیم کرد.

مترجمین نه‌تنها باید مهارت کافی در زبان مقصد داشته باشند بلکه باید درک کاملی از زمینه تحت پوشش متن اصلی را نیز داشته باشند. در ترجمه متون ادبی روح ادبیات نهفته هست و برعکس ترجمه متون علمی نیاز به ترجمه احساسات دارد و این احساسات و جوشش درونی نویسنده است. درواقع موفقیت ترجمه متون ادبی به هدفی بستگی دارد که انجام شده است. مترجمین متون ادبی باید در رمزگشایی روح ادبی نهفته در متون توانا باشد.

اصول ترجمه متون ادبی
ترجمه متون ادبی نوع دیگری از ترجمه می‌باشد. این نوع ترجمه می‌تواند در زمینه‌های گوناگونی از جمله برگردان کتاب‌های اشعار، رمان، فیلم‌نامه و… صورت پذیرد. در واقع ادبیات هر کشوری نشان‌دهنده فرهنگ آن کشور است به همین علت ازنظر قواعد دستور زبانی ترجمه متون ادبی دارای چارچوب خاصی نیست و مطابق بر قواعد دستور زبان نیست و تنها نیاز است مترجم، آشنایی کاملی با نوع ادبیات کشور و شاخه‌های متعدد در ترجمه متون ادبی مقصد داشته باشد. ترجمه متون ادبی با توجه به نوع متون به صورت‌های مختلفی انجام می‌پذیرد: دسته اول متن‌هایی هستند که برای ترجمه، مترجم باید به شکل کامل آن به متن زبان مقصد پای بند باشد بنابراین درک لغوی، تغییر معنا و حذف کلمات در آن جای ندارد. دسته دوم متن‌هایی هستند که مترجم با توجه به تجربه و صلاح‌دید خود قسمتی از بخش‌های نامفهوم را جهت مخاطب خود ترجمه می‌نماید.

سبک در ترجمه متون ادبی
ترجمه متون ادبی زمانی معادل اثر می‌گردد که اصل متن و ترجمه ازنظر سبک به شکل تقریباً یکسانی صورت پذیرد. به‌عبارت‌دیگر با از بین رفتن سبک در ترجمه متون ادبی، اثر نویسنده نیز از بین خواهد رفت و در واقع انجام ترجمه آن متون جز نوشته‌ای از افکار مترجم نخواهد بود. در واقع می‌توان گفت مهم‌ترین اصل در انجام ترجمه متون ادبی رعایت سبک و سیاق نویسنده اصلی است. رعایت سبک در واقع به معنای ترجمه جمله به جمله نیست بلکه به معنای خلق نوشته‌ای با کمک روش ترجمه که با سبک متن اصلی هم‌خوانی داشته و مخاطب با خواندن آن متوجه قلم و سبک نویسنده اصلی شود. یکی از اصل‌های مهم در ترجمه متون ادبی درک زیباشناسی متن زبان مبدأ و حفظ آن هنگام ترجمه در زبان مقصد است.

ویرایش ترجمه متون ادبی
ویراستاری یکی دیگر از اصل‌های مهم در ترجمه متون ادبی است. از جمله ویرایش فنی و هم‌چنین ویرایش محتوایی و مفهومی. ممکن است در هنگام ترجمه، متن با غلط‌های املایی و نگارشی همراه باشد و یا ناموزونی در جملات باعث عدم زیبایی متن شده و باعث شده باشد که متن روانی خود را از دست داده باشد بنابراین ویرایش متون ترجمه شده پس از ترجمه در اولویت قرار می‌گیرد.

مطالعه زبان‌های مقصد و مبدأ
همان‌گونه که در مطالب بالا بیان کردیم مترجم باید دارای هوش ترجمه خوبی باشد و تنها راه رسیدن به این درک و هوش از طریق مطالعه زیاد متن به زبان مقصد و مبدأ میسر خواهد بود. به‌عنوان‌مثال فرض کنید قصد دارید در حوزه ترجمه انگلیسی به فارسی یک رمان مشغول به کار شوید، در این حالت باید تا جایی امکان به مطالعه رمان‌های انگلیسی و فارسی بپردازید تا درک کاملی از ترجمه در این دو زبان در ذهن شما شکل بگیرد.

از طرفی دیگر مطالعه زیاد در زبان مقصد باعث خواهد شد تا لحن مترجم در ترجمه متن ادبی لحنی امروزی و قابل‌قبول جامعه باشد، زبان بسیار پویا است و همیشه واژه‌ها و عبارت‌های جدیدی در یک‌زبان ایجاد می‌شوند و واژه‌های قدیمی کنار می‌روند. در نتیجه مطالعه زیاد به مترجم کمک می‌کند تا متنی که ترجمه می‌‌کند به زبان معیار نزدیک‌تر باشد.

تقویت نوشتار خود در زبان مادری
مترجم‌های زیادی وجود دارند که تنها متن را از زبان مقصد به زبان مادری خود ترجمه می‌کنند، زیرا که مترجم در حین ترجمه ادبی باید خودش را کاملاً جای نویسنده بگذارد بنابراین در چنین شرایطی نگارش متن به زبان مادری باعث تقویت لحن ترجمه می‌شود. بهترین راه جهت تقویت نگارش به زبان مادری نوشتن است، بنابراین بهترین پیشنهاد این است که اگر قصد ترجمه متن نمایشنامه دارید، نمایشنامه بنویسید و اگر می‌خواهید شعر ترجمه کنید شعر بگویید.

تحصیلات دانشگاهی رشته ترجمه
امروزه رشته مطالعات ترجمه پیشرفت بسیار عالی داشته، بنابراین با حضور در رشته‌های دانشگاهی مربوط به ترجمه می‌توان در کنار گرفتن مدرک معتبر، دانش ترجمه ادبی را نیز افزایش داد. در کنار رشته‌های دانشگاهی ترجمه می‌توان در دوره‌های خصوصی که در مؤسسات و توسط استادان بزرگ این حرفه برگزار می‌شود شرکت کرد.

شناخت نویسنده جهت ترجمه متن
متنی که توسط نویسنده نوشته‌شده است قسمتی از شخصیت و طرز فکر وی را نشان می‌دهد و بنابراین جهت ترجمه متن‌های نویسنده، هراندازه که اطلاعات بیشتری در خصوص وی به دست آورید بهتر خواهید توانست متن را ترجمه کنید.

 برای روشن شدن این موضوع، پاسخی برای این پرسش‌ها پیدا کنید:
نویسنده اهل کجا است؟
متن در چه زمانی و کجا نوشته‌شده است؟
نویسنده چه مطالب دیگری نوشته است؟
آیا در این متن به سایر متون ادبی ارجاع داده‌شده است؟
در زمان نگارش این متن چه چیزهایی بر روی نویسنده تأثیر گذاشته است؟
خطرهای ترجمه را بشناسید
مترجم با ترجمه کتاب یا نوشته به‌نوعی آن کتاب را تأیید می‌کند بنابراین توجه داشته باشید متنی را که ترجمه می‌کنید با نظرات و استانداردهای زندگی شما سازگار باشد، زیرا در صورت بروز اختلاف‌نظر در خصوص محتوای متن ترجمه شده باید بتوانید از آن دفاع کنید.

بی‌عیب نبودن متن ترجمه‌
ترجمه متن تنها پیدا کردن جایگزین برای واژه‌ها بین زبان مبدأ و مقصد نیست بلکه مترجم باید بتواند ساختار جمله را از زبان مبدأ به زبان مقصد با لحنی شیوا منتقل کند. در این فرآیند به‌احتمال‌زیاد امکان دارد که معانی مختلفی منتقل نشود. نباید نگران این اشتباه‌ها بود مترجم می‌تواند منظور نویسنده را که واژه‌ مناسبی در زبان مقصد برای آن وجود ندارد در قسمت پانویس توضیح دهد. همچنین نیاز است متنی که ترجمه شده توسط یک ویراستار کار بلد به‌ لحاظ مقابله ترجمه و نحوه نگارش موردبررسی قرار گیرد.

پیدا کردن ناشر
پیدا کردن ناشر یکی از مهم‌ترین بخش‌های ترجمه ادبی است بنابراین بهتر است با ناشرین مختلف ارتباط داشته باشید، شرکت در مجامع ادبی که ناشرین حضور دارند و همچنین ایجاد یک ارتباط خوب با ناشرین جهت چاپ و انتشار کتاب. در حین بستن قرارداد ترجمه ادبی با ناشر باید دقت زیادی به ضوابط و ملاحظات این کار داشته باشید.

عضویت در مؤسسه‌های ترجمه
مؤسسه‌های ترجمه مکان بسیار خوبی را برای کارفرمایان ایجاد می‌کند که به دنبال مترجمین متخصص می‌گردند، امروزه به لطف حضور اینترنت و با عضو شدن در یک سایت ترجمه خواهید توانست در هر نقطه از کشور سفارش مشتریان را دریافت کنید.

از تمرین و کسب تجربه غافل نشوید
روزانه 15 دقیقه ترجمه می‌تواند در افزایش ترجمه به مترجمین کمک کند.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”