• صفحه نخست
• طرحهای فرش تبریز

فرش تبریز از معروف ترین فرش های جهان می باشد

تاریخچه فرش تبریز

فرش تبریز یکی از انواع قالی‌های ایرانی است. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز بافت قالی در ایران است و قالی‌های بافت آن از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردارند. تبریز، در حال حاضر از سوی «شورای جهانی صنایع دستی» به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شده است.

فرش تبریز

یکی از مهمترین صنایع دستی شهر تبریز قالیبافی است و در این زمینه شهرت جهانی دارد. فرشبافی در تبریز از قبل از دوران صفویه آغاز شد و یکی از قدیمی ترین و معروفترین مراکز بافت فرش های دستباف در دنیا به شمار می آمد. اوایل فرش ها در قالب طرح های روستایی با رجشمارهای ۲۴ بافته می شد که به مرور زمان با رشد و ترقی فرش و قالیبافی تا ۱۱۰ رج افزاش پیدا کرد و همچنین به هنر درباری مبدل گشت.

مواد اولیه بکارگرفته شده در فرش تبریز معمولا از جنس پشم یا ابریشم بودند که فرش های بسیار با کیفیت و اعلا روانه بازار می کردند. تبریز دارای تنوعی بی نظیر از طرح ها و نقشه ها در زمان های گذشته بود.

ساختار فرش تبریز:

تار فرش تبريز اغلب پنبه ای است

ريز بافت ترين فرشهای ايران در تبريز بافته می شود. گره با قلاب و از نوع متقارن (تركي) و پودگذاري بصورت دو پوده (مانند كليه نواحي ترك زبان) است.

تار فرش تبريز اغلب پنبه اي و بسياري مستحكم و با دوام و پود و پرز پشم است. اما فرشهای ابريشمي نيز بصورت گل ابريشم، تمام ابريشم و يا چله ابريشم بافته مي شود و قاليچه های چله ابريشم تبريز در نوع خود از بهترين فرشهای ايران است كه قسمت عمده ابريشم آن از خراسان و تهران تهيه می شود.

قسمت عمده پشمی كه در صنعت قاليبافی تبريز مورد استفاده قرار مي گيرد از منطقه ماكو، كه كوهپايه باريكی است، تهيه می گردد. ماكو در شمال غربی ايران بين تركيه و جمهوری نخجوان كه جزء اتحاد جماهير شوروی سابق است، قرار گرفته است.

 پشم ماكو مرغوب است ولی قدري خشن تر و زبرتر از مناطق ديگر شمال غربي و غرب كشور است. همين مختصات سبب شده كه قالي های تبريزي قدري خشن شود. زماني بخشي از پشم تبريز از اروميه و مهاباد، دشت مغان. خوي و سلماس نيز تأمين مي شد.

در مورد پرز فرش تبريز بايد به اين ويژگي اشاره كنيم كه حالت ظاهري اين پرزها نه درخشان است و نه ابريشمين، و اين موردي است كه درباره ساير گونه هاي فرش ايران نيز صادق است. اين پديده را در قالی های جديدی كه داراي بافت بسيار ظريفی هستند و حتي در قالي هاي قديمي نيزمی بينيم. عدم شفافيت و خشكی اين قاليها ناشی از رنگرزی آن و استفاده از آب شور تبريز است كه دارای نمك فراواني است.

نخ هاي پود قالی هاي تبريز، از دو رشته تشكيل شده اند: يكي از آنها ضخيم و ديگري نازك است.

اولين رشته (سفيد يا خاكستري) كه براي حجيم كردن كردن قالی و انعطاف پذيری آن در نظر گرفته شده است بصورت كشيده از ميان نخ های تار كه در دو سطح زير و رو قرار دارند عبور مي كند.

رشته دوم نيز كه غالباً به رنگ آبي نفتی يا قرمز است، از ميان همين تارها می گذرد. با اين تفاوت كه نخ های تاری را كه رشته پود اول از هم جدا كرده بطور محكم به يكديگر پيوند ميدهد. يعني رشته نخ هاي تارهای زيرين در رو و تارهاي رويي در زير قرار مي گيرند.

ویژگی های فرش تبریز:

معرفی کامل و  آشنایی با هنر فرش تبریز و آذربایجان شرقی

فرش تبریز دارای تنوع بسیار زیادی از رنگ هاست

۱- طراحی فرش تبریز توسط مجرب ترین اساتید با رعایت تمام استاندارها انجام می پذیرد.

۲- فرش تبریز عموما در رجشمارهای بالا و ریزبافت است.

۳- فرش های تبریز دارای تنوع بسیار زیادی از رنگ هاست.

۴-پرز های فرش تبریز معمولا کوتاه است و پرداخت آنها توسط افراد ماهر انجام می گیرد.

۵- الیاف بکار رفته در فرش دستباف تبریز از نوع مرغوب است و از کیفیت بالایی برخوردار است.

۶- استفاده از سایه روشن ها که باعث ایجاد عمق در فرش تبریز می شود.

۷- از دیگر خصوصیات فرش تبریز پر کردن قسمت های خالی فرش به جای استفاده از نقش های دیگر.

قالی هايی كه در تبريز بافته مي شوند از لحاظ رج شمار به شرح زير هستند:

فرش تبريز از كوچكترين تا بزرگترين اندازه بافته مي شود

*( ۲۵×۲۵، ۳۰×۳۰، ۳۵×۳۵، ۴۰×۴۰، ۵۰×۵۰، ۶۰×۶۰ گره در هر پنجره ۷ سانتي متر.)

 ۲5×۲۵نوع فرش تبریز، قاليهاي ارزان قيمت است كه براي فروش در بازار بافته مي شود.

* نوع ۳۰×۳۰ فرش تبریز نوع معمولی و بازاری است.

35×۳۵ فرش تبریز معمولاً نوعی است كه شركتهای اروپايی سفارش می دهند تا مطابق با سليقه و با طرح مورد علاقه شان بافته شود. رج شمارهای بالاتر فرشهايی با فشردگي و تراكم بالا نظير فرش هاي ابريشمی هستند.

تقسيمات حاشيه در تبريز خارج از معيارهای قديمی و سنتی مي باشد و به نوعی طراحان آن را متحول ساخته و كم و زياد می كنند. به طور كلی در اكثر مناطق مخصوصاً تبريز، اندازه بندی حاشيه را بدين گونه انجام مي دهند كه پهنای كل حواشی حدوداً يك ششم كل عرض فرش باشد و در محدوده مشخص شده براي حاشيه، پهنای حاشيه اصلی دو برابر حاشيه فرعی باشد.

 حاشيه معروف تبريز، حاشيه سماوری يا توسباغی است كه در آن دو اسليمی در كنار هم قابي را تشكيل داده اند كه شكل سماور را تراعي مي كند. به نقش سماور هراتی نيز ميگويند.

طرح های رايج فرش تبریز:

طرح و نقشه فرش تبریز بیشتر از سلیقه خریداران تبعیت می كند

امروزه در تبریز همه نوع طرح را می توان پیدا كرد كه البته بررسی همه آنها امكان پذیر نیست و به زمان زیادی احتیاج دارد هر چند با گسترش طرح ها و نقش ها در نقاط مختلف كشور، دیگر نمی توان به طور یقین طرحی و یا نگاره و موتیفی را متعلق به نقطه ای خاص دانست و به همین ترتیب نمی توان فرش منطقه ای را با دیدن طرحی و یا نگاره ای تشخیص داد.

 به طور مثال در تبریز نمونه فرشهایی بافته می شود كه جدا از بافت و رنگبندی، دارای طرحی از منطقه كرمان است كه در تبریز به طرح كرمان قلم مشهور است.

به طور كلی طرح و نقشه فرش تبریز بیشتر از سلیقه خریداران تبعیت می كند. طراحان تبریز اگرچه در اصول از طرح های معروف و قدیمی پیروی می كنند اما به این طرح ها جان می دهند و زیبایی می بخشند و نوآوری دارند.

در طبقه بندی كه شركت سهامی فرش ایران از لحاظ طرح و نقش فرشها صورت داده نقشه های قالی ایرانی در ۱۹ بخش طبقه بندی شده است كه شهر تبریز نیز به جهت تنوع طراحان و كثرت آنها در اغلب این بخش ها آثار و نمونه هایی دارد از جمله:

نقشه آثار باستانی و ابنیه اسلامی نقشه شاه عباسی، نقشه اسلیمی، نقشه افشان، نقشه بندی خشتی، طرح درختی، طرح شكارگاه، نقشه قابی، طرح گلفرنگ، طرح گلدانی و طرح ماهی درهم (هراتی) به خصوص لاك پشتی و همینطور طرح محرابی و نقش محرمات و طرح هندسی و قالیها و قالیچه های تصویری و طرح بوته ای.

فرش دستباف تبریز و انواع آن

شهر جهانی فرش عنوانی ست که شورای جهانی صنایع دستی به شهر تبریز داده است. این شهر قدمت زیادی در بافت فرش های دستباف دارد. نقش های متنوعی از فرش اصیل ایرانی در جای جای تبریز بافته می شود. دسته هاس اصلی به هندسی، گل و بته، ماهی و غیره تقسیم می شوند.

 از جمله علت هایی که باعث تشابه در طرح های این شهر با دیگر شهرهای بافنده فرش شده، ارتباطات قوی اقتصادی با آن هاست.

اما علت اینکه طرفداران و خریداران فرش کهنه تبریز زیاد هستند این است که رنگ های مرغوب به کار رفته در فرش دستباف تبریز با گذشت زمان و پا خوردن بیشتر، ملایم تر و زیباتر می شوند و بهتر جلوه می کنند.

انواع فرش دستبافت تبریز :

فرش دستباف تبریز طرح سالاری

این طرح توسط استاد سالاری طراحی شده است. در گذشته طرح سالاری فقط برای فرش های 50 رج به بالا تولید می شد اما هم اکنون برای فرش هایی با رج 40 تولید می شود. که این را می توان از تغییرات مثبت آن به شمار آورد چرا که اکنون می توان این طرح را با قیمتی پایین تر و مناسب تر تهیه نمود.

فرش دستباف تبریز طرح هریس

از دیگر محصولات فرش دستبافت تبریز، طرح هریس است. این طرح از جمله طرح های اصیل و قدیمی فرش ایرانی ست که توسط مردم منطقه ی هریس آذربایجان شرقی بافته می شده است. نقشه ی این فرش از خطوط منظم و هندسی ساخته شده که برگرفته از فرهنگ مردم منطقه می باشد.

 کوهستانی بودن منطقه باعث شده که مردم فرشی ببافند با پشم فراوان و ضخامت زیاد تا محیط خانه را گرم نگه دارند. امروزه این فرش در شهر بافته می شود با پشم مرینوس و رج 50. ضخامت فرش نیز کاهش یافته و همچون دیگر فرش های تبریز کم ارتفاع با پرز بسیار کوتاه است. زمینه ی فرش های هریس را سه رنگ مسی، کرم و مشکی تشکیل می دهند.

فرش دستباف تبریز طرح ماهی

فرش طرح ماهی تبریز چه از لحاظ کیفیت و چه از نظر زیبایی از بهترین فرش های تبریز محسوب می شود. رنگ های تیره ی این فرش با ترکیب نور زرد و سفید می تواند انتخابی بسیار مناسب برای سالن پذیرایی شما باشد.

فرش دستباف تبریز طرح علیا

فرش دستباف تبریز طرح علیا از جمله فرش های اصیل و محبوب شهر تبریز به شمار می آید. این طرح با رنگ بندی بسیار چشم نواز و نقشه هایی شیک می تواند انتخابی مناسب برای خانواده ایرانی و نیز در تهیه جهیزیه برای نو عروس ها باشد. علاوه بر بازار داخلی، طرح علیا در بازارهای اروپایی نیز طرفداران زیادی دارد.

فرش دستباف تبریز طرح نامی

طرح نامی از دیگر انواع فرش تبریز است که به آن در اصطلاح طرح زیرخاکی نیز گفته می شود. در سرتاسر این فرش از نقش های ظرف و جام استفاده شده که این ویژگی، طرح نامی را جزو طرح های خاص قرار داده است. تقارن در زمینه فرش از جمله خصوصیات آن است. رنگبندی و نقوش به کار رفته در این فرش بسیار متنوع بوده و جلوه ای بسیار زیبا به آن بخشیده است. از این طرح می توانید در ورودی منزل یا محل کار خود استفاده کنید.

فرش دستباف تبریز طرح گنبد

طرح گنبد از جمله طرح های فرش دستبافت تبریز به شمار می آید که رنگ های آبی و لاکی از رنگ های غالب به کار رفته در این فرش می باشند. در چله ی این فرش از الیاف ابریشم استفاده شده است که اولا استحکام فرش را چند برابر کرده و ثانیا با بالا بردن رجشمار تا 50، باعث شده تا جزئیات نقش بیشتر شود در نتیجه تراکم بافت فرش نیز افزایش یابد. ترکیب گل و نوار در حاشیه ی این طرح بسیار چشم نواز و خیره کننده است.

فرش دستباف تبریز طرح گلستان

از جمله ی طرح های زیبا و پرطرفدار تبریز، طرح گلستان آن است. در این فرش از نقش های متعدد استفاده می شود که با هنرمندی هر چه تمام تر و در نهایت ظرافت توسط دستان هنرمند بافندگان بریزی بافته می شود.

فرش دستباف تبریز طرح خطیبی

از زیباترین و اصیل ترین طرح های فرش دستبافت تبریز، طرح خطیبی است. رنگ بندی هنرمندانه ی این طرح بسیار زیبا بوده به گونه ای نگاه هر بیننده ای را به خود جذب می کند. در طرح خطیبی از الوان متنوع استفاده می شود که به زیبایی آن می افزاید. معمولا برای بافت نوع مرغوب این طرح از پشم مرینوس و ابریشم استفاده می شود که وجود ابریشم لطافت کار را چند برابر می کند.

فرش دستباف تبریز گل ابریشم

یکی دیگر از طرح هایی که بافندگان تبریزی در آن تبهر دارند، فرش گل ابریشم می باشد. این فرش علاوه بر زیبایی باید با ظرافت بافده شود.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”