• صفحه نخست
• چله کشی فارسی گلیم

آموزش چله کشی گلیم فارسی
این نوع چله کشی که در مناطق فارسی بافت متداول است در روی دار انجام نمی‌شود بلکه چله کش تارها را آماده کرده و سپس روی دار پیاده می‌کند نحوه چله کشی به ترتیب زیر است:

 ۳ میله  به طول تقریباً یک متر و قطر ۳ سانتیمتر را روی زمین به نحوی فرو می‌کنند که میله های اول و سوم در یک امتداد باشند برای کنترل چله کشی و نتیجه بهتر لازم است که میله دوم و یا میله اول و سوم در یک امتداد نباشند فاصله بین میله اول و دوم یک متر و فاصله میله دوم و سوم به اندازه ی طول قالی در نظر گرفته می شود در این نوع چله کشی به دلیل اینکه پودکشی به وسیله انگشتان دست انجام میگیرد همیشه یک متر اضافه از نخ چله برای جای دست بافنده و ریشه های ابتدا و انتهای قالی در نظر گرفته می شود

۱_شروع کار چله دوانی
۱_ابتدا گلوله نخ چله را دور میله اول گره می‌زنند.
۲_ سپس نخ را از زیر میله دوم می‌گذرانند.
۳_ بعد نخ را از روی میله سوم کشیده و عبور می دهند.
۴_ پس از زیر میله سوم سرنخ را بیرون می‌آورند.
۵_ آنگاه نخ را از روی میله دوم عبور داده و زیر میله اول رد می‌کنند. به این ترتیب یک در میان چله را طوری می کشند که به شکل عدد ۸ انگلیسی در آید تعداد چله های کشیده شده

به مقدار فاصله مشخص شده در عرض نقشه قالی و تارهای اضافی برای شیرازه ها بستگی دارد.

در پایان عمل چله دوانی به تعداد مورد نیاز یک قطعه نخ ضخیم چندلا را که طول آن دو برابر عرض قالی باشد تهیه کرده و بسته به رج قالی تعداد چله ها را در روی میله اول دسته بندی می کنند .

برای مثال قالی‌های ۵۰ رج تارها را به ۵ به ۵

 قالی سی رج تارها را سه به سه جدا می‌کنند .سپس تارهای جدا شده را به صورت گیس بافت( رد کردن نخ ها به صورت ضربدری) از لابلای چله ها عبور می دهند. هر قسمت از این دسته بندی ها نشانه رج قالی است که روی قسمت‌های ۶/۵ سانتی متری چوب زیر دار دوخته میشود.

عمل اشاره شده از به هم ریختن چله ها در هنگام برداشتن آن از روی میله ها جلوگیری می کند.
همچنین عمل شمارش تارها را نیز آسان می کند. پس از تقسیم بندی چله ها در روی میله اول یک نخ، که طول آن به اندازه هشت برابر عرض قالی است، ۶ لا کرده و پس از تاب دادن وسط آن را پیدا می‌کنند و دو سر آن را به صورت دو کلافه کوچک در می آورند.

سپس از این نقل دوسر که نزله نامیده می‌شود، استفاده کرده و بین میله دوم و سوم تار ها را دسته بندی می کنند. شمار رنگ قالی هر تعداد باشد، عدد به دست آمده را بر ۵ تقسیم میکنند تا شماره تارها در هر دسته به دست آید.

برای مثال، برای قالی ۴۰ رج دسته‌های ۸ تایی و برای قالی ۶۰ رج دسته‌های ۱۲ تایی جدا می‌کنند.

دسته های جدا شده را با نخ نزله به صورت گیس باف جدا می کنند. تا تمام چله ها تقسیم بندی شود .هر ده دسته از این تقسیمات، رج قالی را مشخص می‌کند. در پایان دسته‌بندی و بستن نخ نزله ،به جای هر کدام از میله ها طناب یا نخ ضخیم چند لا را با احتیاط طوری عبور می‌دهند که چله ها به هم نریزد

.

در این حالت چله آماده شده به روی دار منتقل می‌شود. نخست چوب زیر دار را با طناب یا نخ ضخیم چندلا طناب پیچ می کنند تا چله ها را در محل گیس بافت، بر روی آن بدوزند. به جای هر کدام از میله ها طناب گذارده می‌شود. چله ها باید به نحوی روی دارپهن شوند که به هم نریزند. سپس گیس باف روی میله اول را به گونه‌ای به طناب پیچ میله زیر دار می دوزند که هر۱۰ دسته تقسیم بندی شده در فاصله ۶/۵ سانتیمتری قرار گیرد.

لازم است قبلاً چوب زیر دار به فاصله‌های ۶/۵ سانتی متری تقسیم شده باشند.

شیوه تقسیم بندی چوب زیر دار به این ترتیب است: ابتدا وسط چوب زیر دار را مشخص نموده و علامت می‌زنند. سپس از آنجا به طرفین چوب زیردار، فاصله‌های ۶/۵ سانتیمتری ایجاد می‌کنند. در نهایت مجدداً علامت گذاری را تکرار می‌کنند.

2_نیره یا کوجی
نیره چوبی است که کار تنظیم و تفکیک تارها را به هنگام بافت به عهده دارد و ترک زبانان به آن کوجی می‌گویند و قطر آن از چوب هاف ضخامت بیشتری دارد. چوب هاف بین نخ زیر و رو قرار می گیرد .
مزایای آن ایجاد نظم در چله ها ،تفکیک چله ها، تفکیک تارهای زیر از رو و مهمترین نقش کوجی جلوگیری از کجی قالی است.

۳کوجی  پیچی
برای بستن کوجی چوب یا میله فلزی به قطر ۴ تا ۶ سانتیمتر و به اندازه عرض دستگاه انتخاب می‌کنیم .این چوب را در قالی بافی کوجی (نیره) می گویند.

ابتدا دو طرف چوب یا میله مسکو را با دو رشته طناب محکم به راست رو ها می بندند و سپس نخ چند لا شده دیگری که طول آن بیش از طول چوب کوچی باشد به دو سر کوجی بسته و یا میخ می شود. این نخ که در سرتاسر چوب کوچی قرار گرفته با نخ باریکه دیگری که یک در میان چله ها را به وسیله آن جدا می‌کنند و گره می خورد به طوری که با کشیدن نخ اصلی ،چله ها قابل کشیده شدن روی کوجی می‌باشند و با کشیدن نخ اصلی به دو سر کوچی امکان پخش بیشتر چله روی چوب کوچی وجود خواهد داشت. از آنجا که چله ها در پایین کوجی حالت ذوزنقه گرفته است، از جمع شدن قالی در طرفین( کجی قالی) جلوگیری میشود.

برای پیوند چله به نخ کوجی و تفکیک چله های زیر و رو ایجاد فاصله بین آنها مطابق شکل زیر عمل می‌شود. بعد از کامل نمودن کار پیوند نخ چله به نخ کوجی، دو قطعه چوب زیر سری در دو طرف چوب کوجی در روی راست رو ها قرار می دهند تا چوب کوچی بلندتر از سطح چله قرار گرفته و نکته‌های زیر و رو نیز مشخص تر گردند.

۴_گلیم بافی فرشهای فارسی(کرباس)
در این نوع گلیم بافی پس از بافت زنجیره با نخ چله که ضخامت آن با چله فرش یکسان میباشد،کرباس زده می‌شود .

پود مذکور را از روی زیگزاک در سراسر بین چله ها عبور داده و با کوبیدن به وسیله دفتین به روی زنجیره هدایت می نمایند و پس از کوبیدن اولین پود، از طریق کوجی و پایین آوردن چوب هاف مجدداً زیگزاک دم کار را به وجود می‌آورند و سرپود قبلی را برای کشیدن پود بعدی با دور زدن و عبور دادن از تارهای شیرازه به روش فوق در سرتاسر چله از بالای زیگزاگ عبور داده و با دفتین آن را می کوبند تا روی پود قبلی قرار گیرد .

این امر متناسب با اندازه قالی از ۶ تا ۱۵ بار تکرار می شود. در این نوع گلیم بافی چون نخ های پود و چله با هم حالت به علاوه(+) دارند ،یکی از رو و یکی از زیر قرار گرفته و چنانچه خوب کوبیده شود ،حالت بافت پارچه را دارد و دوام قالی را زیاد می نماید .به این گلیم بافی کرباس میگویند.

۵_کرباس بافی در فرشهای بدون کوجی
کرباس بافی معمولاً در قالی هایی که دارای کوجی می باشند انجام می گیرد ولی در قالی هایی که فاقد کوجی نیز هستند هم می توان بدون اینکه بعد از از بین رفتن زیگزاگ یکی یکی تار های زیر را بگیریم و نخ چله رد کنید به این روش عمل کنید.

اول بالای زیگزاک را پود نازک قرقره را رد کرده البته پود نازکی که مقاوم باشد و در اثر ضربه دفه پاره نشود به صورت چین دار خیلی شل دفه میزنید بعد روی آن سیخ را از زیر ضربدری رد می کنید و به طرف بالا می بریم یعنی ضربدر اول را به بالای دار هدایت می کنیم، بعد از دو طرف چله‌ها دوسر پود نازک را به کنار می کشیم که با این عمل دو‌ضربدر ایجاد می‌شود که فضای بین این ضربدر ها محل عبور چله و بافت گلیم کرباس میباشد و با این عمل دورج کرباس زده‌ایم و سیخ را به پایین آورده و همانند قبل پود نازک به صورت چین دار زده و با سیخ ضربدر را بالا برده و فضای عبور چله ها را به دست می آوریم این عمل تا به آخر تکرار می‌شود دقت داشته باشید کرباس بافی فقط با نخ چله انجام می‌پذیرد.

۶_ملیله بافی
در زمان گلیم‌بافی ابتدا فرش وقتی که نیمی از گلیم بافته شد بافندگان می‌توانند با سلیقه خود دو رنگ خامه پشم را به طول یک و نیم برابر عرض قالی به صورت دولا انتخاب نمایند. و به صورت حلقه ای به دو چله اول فرش وصل نموده و هر رنگ را به نوبت به پشت دوتار زیر و رو برده و بعد رنگ دیگر را به همین ترتیب از لابلای چله ها دوتا زیر و دوتا رو عبور دهند. سپس با دفه یا دفتین روی آن بکوبند .این عمل را که به گلیم بافی نقش زیبایی می دهد ملیله بافی می گویند.

گاهی از سه رنگ نیز در ملیله بافی استفاده می گردد که نحوه رد نمودن خامه های رنگی با ملیله دو رنگ متفاوت می باشد. به این ترتیب که در رج اول از پشت ۴ تار زیر و رو نخ رنگی را رد کرده و چهارتار بعدی را آزاد می گذاریم و در رج دوم رنگ بعدی را برداشته و برعکس رج اول بین چله ها را رد می‌کنیم این عمل را تا چندین رنگ می توانیم ادامه دهیم.

۷_محاسن و معایب چله کشی فارسی
از محاسن آن می توان به داشتن کوجی و جلوگیری از کجی قالی و امکان بافت گلیم بافی به حالت کرباس را نام برد .

در دار فارسی امکان بافت قالی با طول زیاد به دلیل اینکه عمل پایین کشی فرش چند بار تکرار می گردد میسر می باشد و از محاسن دیگر آن ثابت بودن تنظیم چله در زیر دار و سردار و همچنین قابل دید بودن پشت کار می باشد.

از معایب آن می‌توان ۱.دشوار بودن پایین کشی؛ ۲.عدم تسلط بافنده قالی؛ ۳.احتمال پارگی قالی بر اثر دوخت زدن را نام برد.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”