• صفحه نخست
• قدیمی ترین فرش ایران

پازیریک ؛ قدیمی‌ترین فرش جهان است که ایرانی است اما در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود

همه چیز درباره فرش پازیریک قدیمی ترین فرش تاریخ که متعلق به ایران است

پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است و قدمت آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردد. این فرش در حال حاضر در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگه داری می شود و می توانید در وبسایت این موزه نقوش زیبای آن را نظاره کنید. چیزی که این فرش را برای ما جالب توجه کرده، نه تنها لقب «کهن‌ترین فرش جهان» است، بلکه «ایرانی» بودن پازیریک است.

داستان از این قرار است که دو باستان‌شناس روسی به نام‌های سرگی رودنکو (Rodenko) و گریازنوف در سال ۱۹۴۹ میلادی، کهن‌ترین نمونه فرش گره‌بافت و پرزدار جهان را در دومین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسی خود و به طور کاملا اتفاقی از درون گوری یخ زده در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی کشف کردند و آن‌ را فرش پازیریک به معنای «فرش گره دار» نام نهادند.

گفته می‌شود در زمان کشف، فرش پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت‌مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشته است.
کشف چیزهای مختلفی چون فرش و لباس که همه قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال داشتند از نخستین گور یخ زده باعث شد تا نام «پازیریک» که تا آن زمان ناشناخته بود، شهره آفاق شود. پازیریک، دره کوچکی در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی، در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان است. نتایج آزمایش با کربن رادیواکتیو بر روی این اشیا نشان می‌داد که این گورها به قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد تعلق دارند.


 

اثبات ایرانی بودن فرش پازیریک

رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام «مقابر یخزده سیبری: سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک» می‌نویسد: در طرح پازیریک صف‌های منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یک‌دیگر می‌آیند به‌ روشنی یادآور رسم‌های تزیینی هخامنشی و آشوری است. هم‌چنین شیوه گره زدن دم اسب‌ها و کاکل آن‌ها به رسم ایرانیان است. هم در پیکرکنده‌های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک سواربانان در سمت چپ اسب گام بر می دارند و دست راست خود را بر پشت گردن اسب نهاده‌اند. آن‌چه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صف‌های منظم که همگی به یک فاصلة معین از پی یک‌دیگر می‌آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است.

رودنکو یادآور شده است که این گوزن‌ها از تیره گوزن زرد خال‌دار شاخ پهن و ایرانی است.

هم‌چنین گفته:‌ بدون این‌که بتوانیم به‌طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین‌های (ماد – پارت -خراسان قدیم یا پارس) است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود.
پازیریک ؛ کهن ترین فرش دنیا
از نقش‌های منحصر به فرد این قالی ۲۸ اسب سواری هستند که نقششان جاودانه شده و تک تک چهره‌ها و کلاه‌هایشان که کاملا ایرانی است با ظرافت کامل طراحی شده است.

رودنکو اضافه می کند: تاریخ این قالی از روی شکل اسب‌سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسب‌های جنگی که به جای زین قالی بر پشت آن‌ها گسترانده‌اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوری‌ها است اما در روی فرش پازیریک ریزه‌کاری‌های مختلف و طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود. طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود.

بعدها نیز پروفسور رومن گیرشمن (ایران‌شناس فرانسوی) به هنگام معرفی چندین ظرف سیمین و نیز تصویر چند سنگ‌کنده بر طاق بستان به‌مانندگی گوزن مشهور به «گوزن بین النهرینی» و گوزن پهن شاخ ایرانی که بدن خال‌دارش با همان شاخ‌های پهناور پوشیده است توجه کرد. وی همچنین به نفوذ هنر هخامنشی بر روی اشیای متعلق به قرون چهارم و سوم پیش از میلاد در قبرهای یخ زده رؤسای قبیلة صحراگردان در پازیریک اشاره کرده و می نویسد:

در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود. نقش حاشیه این فرش کاملا بنابر سنت‌های هخامنشی است و دو ردیف گوزن‌ها و سواره‌ها را نشان می دهد. در این فرش حتی خصوصیاتی از جل نمد منگوله‌دار یونانی و ایرانی نیز دیده می شود.
 

خصوصیات فرش پازیریک
 

این فرش تقریبا چهارگوش حدود دو متر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه‌ای با سرعقاب و بدن شیر بر آن نقش بسته و حاشیه‌ای گل‌دار آن را زینت بخشیده است. رنگ‌هایی که در فرش پازیریک به کار رفته است عبارتند از: قرمز تیره، سبز، آبی، زرد و نارنجی کم‌رنگ.

در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
 

این فرش کلا از پشم بافته و تار آن اندکی کشیده شده و پودهای آن به طور شل در شماره سه یا چهار بین هر دو ردیف گره پیچیده شده است.

ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است. ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است.
 

پازیریک ؛ قدیمی‌ترین فرش جهان است که ایرانی است اما در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود

همه چیز درباره فرش پازیریک قدیمی ترین فرش تاریخ که متعلق به ایران است

پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است و قدمت آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردد. این فرش در حال حاضر در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگه داری می شود و می توانید در وبسایت این موزه نقوش زیبای آن را نظاره کنید. چیزی که این فرش را برای ما جالب توجه کرده، نه تنها لقب «کهن‌ترین فرش جهان» است، بلکه «ایرانی» بودن پازیریک است.

داستان از این قرار است که دو باستان‌شناس روسی به نام‌های سرگی رودنکو (Rodenko) و گریازنوف در سال ۱۹۴۹ میلادی، کهن‌ترین نمونه فرش گره‌بافت و پرزدار جهان را در دومین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسی خود و به طور کاملا اتفاقی از درون گوری یخ زده در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی کشف کردند و آن‌ را فرش پازیریک به معنای «فرش گره دار» نام نهادند.

گفته می‌شود در زمان کشف، فرش پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت‌مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشته است.
کشف چیزهای مختلفی چون فرش و لباس که همه قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال داشتند از نخستین گور یخ زده باعث شد تا نام «پازیریک» که تا آن زمان ناشناخته بود، شهره آفاق شود. پازیریک، دره کوچکی در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی، در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان است. نتایج آزمایش با کربن رادیواکتیو بر روی این اشیا نشان می‌داد که این گورها به قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد تعلق دارند.


 

اثبات ایرانی بودن فرش پازیریک

رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام «مقابر یخزده سیبری: سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک» می‌نویسد: در طرح پازیریک صف‌های منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یک‌دیگر می‌آیند به‌ روشنی یادآور رسم‌های تزیینی هخامنشی و آشوری است. هم‌چنین شیوه گره زدن دم اسب‌ها و کاکل آن‌ها به رسم ایرانیان است. هم در پیکرکنده‌های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک سواربانان در سمت چپ اسب گام بر می دارند و دست راست خود را بر پشت گردن اسب نهاده‌اند. آن‌چه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صف‌های منظم که همگی به یک فاصلة معین از پی یک‌دیگر می‌آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است.

رودنکو یادآور شده است که این گوزن‌ها از تیره گوزن زرد خال‌دار شاخ پهن و ایرانی است.

هم‌چنین گفته:‌ بدون این‌که بتوانیم به‌طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین‌های (ماد – پارت -خراسان قدیم یا پارس) است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود.
پازیریک ؛ کهن ترین فرش دنیا
از نقش‌های منحصر به فرد این قالی ۲۸ اسب سواری هستند که نقششان جاودانه شده و تک تک چهره‌ها و کلاه‌هایشان که کاملا ایرانی است با ظرافت کامل طراحی شده است.

رودنکو اضافه می کند: تاریخ این قالی از روی شکل اسب‌سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسب‌های جنگی که به جای زین قالی بر پشت آن‌ها گسترانده‌اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوری‌ها است اما در روی فرش پازیریک ریزه‌کاری‌های مختلف و طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود. طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود.

بعدها نیز پروفسور رومن گیرشمن (ایران‌شناس فرانسوی) به هنگام معرفی چندین ظرف سیمین و نیز تصویر چند سنگ‌کنده بر طاق بستان به‌مانندگی گوزن مشهور به «گوزن بین النهرینی» و گوزن پهن شاخ ایرانی که بدن خال‌دارش با همان شاخ‌های پهناور پوشیده است توجه کرد. وی همچنین به نفوذ هنر هخامنشی بر روی اشیای متعلق به قرون چهارم و سوم پیش از میلاد در قبرهای یخ زده رؤسای قبیلة صحراگردان در پازیریک اشاره کرده و می نویسد:

در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود. نقش حاشیه این فرش کاملا بنابر سنت‌های هخامنشی است و دو ردیف گوزن‌ها و سواره‌ها را نشان می دهد. در این فرش حتی خصوصیاتی از جل نمد منگوله‌دار یونانی و ایرانی نیز دیده می شود.
 

خصوصیات فرش پازیریک
 

این فرش تقریبا چهارگوش حدود دو متر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه‌ای با سرعقاب و بدن شیر بر آن نقش بسته و حاشیه‌ای گل‌دار آن را زینت بخشیده است. رنگ‌هایی که در فرش پازیریک به کار رفته است عبارتند از: قرمز تیره، سبز، آبی، زرد و نارنجی کم‌رنگ.

در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
 

این فرش کلا از پشم بافته و تار آن اندکی کشیده شده و پودهای آن به طور شل در شماره سه یا چهار بین هر دو ردیف گره پیچیده شده است.

ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است. ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است

با نقوش پازیریک بیشتر آشنا شویم

حاشیه ی فرش به ترتیب از داخل به خارج اسب سواران به همراه سوارکارانشان که به صورت ردیفی هستند قرار دارند ، پس از آن ها گوزن های خال دارو ، حیوانات عجیب اساطیری و در انتها ردیفی دیگر گل وجود د.

اسب سواران

از نقش های منحصر به فرد این قالی 28 اسب سوارای هستند که نقششان جاودانه شده است و تک تک چهره ها و کلاه هایشان که کاملا ایرانی هستند با ظرافت تمام طراحی شده، این اسب ها با جزئی نگری بسیار غیرقابل تصوری نگاشته شده اند برای مثال دم اسب ها بافته شده اند و این رسم زمان جنگ ها رواج داشته است و یا حتی لباس سوارکاران با وسواسی باورنکردنی طراحی شده اند.

 گوزن ها

از دیگر حیواناتی که در پازیریک وجود دارد گوزن ها هستند ، این نوع از گوزن ها به گوزن های زرد خال مشهور هستند و شاخ هایی پهن دارند و مخصوص ایران بوده اند و در پازیریک در حال چرا می باشند ، آن ها نمایی از طبیعت زیبای قدیم ایران را به نمایش گذاشته اند.

حیوانات اسطوره ای

حیواناتی افسانه ای با سر شیر و بدن اسب که موجودات اساطیری ایرانی هستند هم در اطراف قالی دیده می شوند که نشان دهنده ی عقاید و باورهای مردم دیرین ایران می باشند.

گل ها

علاوه بر 24 گل 8 پر میانی فرش که چهار گلبرگ آنها از گل نیلوفر است و به نگاره های 8 پر معروف شده اند برای تزیین و زیبایی بیشتر گل هایی ریزی هم در اطراف هر حاشیه طراحی شده اند .

عجایب قالی پازیریک

گذشته از این که طرح های منقش بر این قالی کاملا آیینه ای از فرهنگ، هنر، طبیعت و مردمان کهن ایرانی است نکته ی قابل توجه دیگر این است که جنس آن از الیاف و پشم است که پس از مدتی کوتاه تجزیه می شود و از بین می رود حتی از پادشاهی که در این گور دفن شده بود هم چیزی جز استخوان هایش باقی نمانده بود اما این قالی پشمین تا به امروز سالم مانده است، محققان تنها دلیل و توضیحی که در این مورد داده اند این است که قالیچه به دلیل سرمای کوهستان کاملا منجمد شده و به همان صورت تا به امروز باقی مانده و همین علت سالم ماندن آن است البته گوشه ای از قالی که از بین رفته است هم صحت این نظریه را ثابت می کند.

تحریف در تاریخ

متاسفانه همواره در طول تاریخ اوضاع سیاسی باعث شده تاریخ اشیای کهن دست کاری و تحریف شود، قالیچه ی پازیریک هم از این امر مستثنی نبوده برای مثال ، درسال 1978 میلادی این قالیچه را متعلق به ترکان ساکن در آسیا دانستند و یا در سال 1990 میلادی بود که در مقاله ای با نام فرش های قبل از ظهور اسلام این فرش را به اقوام آلتایی نسبت دادند و گفتند آنها بودند که پازیریک را بافتند و فقط از طرح های ایرانی بهره گرفته بودند. صنعت قالی در ایران 

قالی و قالیچه های رنگارنگ از دیرباز میهمان خانه های ایرانی بوده اند و کالایی تجملی محسوب می شده و بافنده ها با صبر و حوصله در جای جای ایران فرش را می بافتند در کشورهای دیگر کمتر پیدا می شود که همگان فرش دست باف در خانه هایشان داشته باشند ، اما ایرانیان وجود فرش دست باف را نمادی از هنر و فرهنگ دیرینشان می دانند و همواره از آن استقبال می کنند.

پازیریک ؛ قدیمی‌ترین فرش جهان است که ایرانی است اما در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود

همه چیز درباره فرش پازیریک قدیمی ترین فرش تاریخ که متعلق به ایران است

پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است و قدمت آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردد. این فرش در حال حاضر در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگه داری می شود و می توانید در وبسایت این موزه نقوش زیبای آن را نظاره کنید. چیزی که این فرش را برای ما جالب توجه کرده، نه تنها لقب «کهن‌ترین فرش جهان» است، بلکه «ایرانی» بودن پازیریک است.

داستان از این قرار است که دو باستان‌شناس روسی به نام‌های سرگی رودنکو (Rodenko) و گریازنوف در سال ۱۹۴۹ میلادی، کهن‌ترین نمونه فرش گره‌بافت و پرزدار جهان را در دومین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسی خود و به طور کاملا اتفاقی از درون گوری یخ زده در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی کشف کردند و آن‌ را فرش پازیریک به معنای «فرش گره دار» نام نهادند.

گفته می‌شود در زمان کشف، فرش پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت‌مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشته است.
کشف چیزهای مختلفی چون فرش و لباس که همه قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال داشتند از نخستین گور یخ زده باعث شد تا نام «پازیریک» که تا آن زمان ناشناخته بود، شهره آفاق شود. پازیریک، دره کوچکی در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی، در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان است. نتایج آزمایش با کربن رادیواکتیو بر روی این اشیا نشان می‌داد که این گورها به قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد تعلق دارند.


 

اثبات ایرانی بودن فرش پازیریک

رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام «مقابر یخزده سیبری: سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک» می‌نویسد: در طرح پازیریک صف‌های منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یک‌دیگر می‌آیند به‌ روشنی یادآور رسم‌های تزیینی هخامنشی و آشوری است. هم‌چنین شیوه گره زدن دم اسب‌ها و کاکل آن‌ها به رسم ایرانیان است. هم در پیکرکنده‌های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک سواربانان در سمت چپ اسب گام بر می دارند و دست راست خود را بر پشت گردن اسب نهاده‌اند. آن‌چه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صف‌های منظم که همگی به یک فاصلة معین از پی یک‌دیگر می‌آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است.

رودنکو یادآور شده است که این گوزن‌ها از تیره گوزن زرد خال‌دار شاخ پهن و ایرانی است.

هم‌چنین گفته:‌ بدون این‌که بتوانیم به‌طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین‌های (ماد – پارت -خراسان قدیم یا پارس) است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود.
پازیریک ؛ کهن ترین فرش دنیا
از نقش‌های منحصر به فرد این قالی ۲۸ اسب سواری هستند که نقششان جاودانه شده و تک تک چهره‌ها و کلاه‌هایشان که کاملا ایرانی است با ظرافت کامل طراحی شده است.

رودنکو اضافه می کند: تاریخ این قالی از روی شکل اسب‌سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسب‌های جنگی که به جای زین قالی بر پشت آن‌ها گسترانده‌اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوری‌ها است اما در روی فرش پازیریک ریزه‌کاری‌های مختلف و طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود. طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود.

بعدها نیز پروفسور رومن گیرشمن (ایران‌شناس فرانسوی) به هنگام معرفی چندین ظرف سیمین و نیز تصویر چند سنگ‌کنده بر طاق بستان به‌مانندگی گوزن مشهور به «گوزن بین النهرینی» و گوزن پهن شاخ ایرانی که بدن خال‌دارش با همان شاخ‌های پهناور پوشیده است توجه کرد. وی همچنین به نفوذ هنر هخامنشی بر روی اشیای متعلق به قرون چهارم و سوم پیش از میلاد در قبرهای یخ زده رؤسای قبیلة صحراگردان در پازیریک اشاره کرده و می نویسد:

در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود. نقش حاشیه این فرش کاملا بنابر سنت‌های هخامنشی است و دو ردیف گوزن‌ها و سواره‌ها را نشان می دهد. در این فرش حتی خصوصیاتی از جل نمد منگوله‌دار یونانی و ایرانی نیز دیده می شود.
 

خصوصیات فرش پازیریک
 

این فرش تقریبا چهارگوش حدود دو متر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه‌ای با سرعقاب و بدن شیر بر آن نقش بسته و حاشیه‌ای گل‌دار آن را زینت بخشیده است. رنگ‌هایی که در فرش پازیریک به کار رفته است عبارتند از: قرمز تیره، سبز، آبی، زرد و نارنجی کم‌رنگ.

در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
 

این فرش کلا از پشم بافته و تار آن اندکی کشیده شده و پودهای آن به طور شل در شماره سه یا چهار بین هر دو ردیف گره پیچیده شده است.

ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است. ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است.
 

پازیریک ؛ قدیمی‌ترین فرش جهان است که ایرانی است اما در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود

همه چیز درباره فرش پازیریک قدیمی ترین فرش تاریخ که متعلق به ایران است

پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است و قدمت آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردد. این فرش در حال حاضر در موزه‌ی آرمیتاژ روسیه نگه داری می شود و می توانید در وبسایت این موزه نقوش زیبای آن را نظاره کنید. چیزی که این فرش را برای ما جالب توجه کرده، نه تنها لقب «کهن‌ترین فرش جهان» است، بلکه «ایرانی» بودن پازیریک است.

داستان از این قرار است که دو باستان‌شناس روسی به نام‌های سرگی رودنکو (Rodenko) و گریازنوف در سال ۱۹۴۹ میلادی، کهن‌ترین نمونه فرش گره‌بافت و پرزدار جهان را در دومین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسی خود و به طور کاملا اتفاقی از درون گوری یخ زده در ۵۰۰۰ فوتی کوه‌های آلتایی کشف کردند و آن‌ را فرش پازیریک به معنای «فرش گره دار» نام نهادند.

گفته می‌شود در زمان کشف، فرش پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت‌مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشته است.
کشف چیزهای مختلفی چون فرش و لباس که همه قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال داشتند از نخستین گور یخ زده باعث شد تا نام «پازیریک» که تا آن زمان ناشناخته بود، شهره آفاق شود. پازیریک، دره کوچکی در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی، در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان است. نتایج آزمایش با کربن رادیواکتیو بر روی این اشیا نشان می‌داد که این گورها به قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد تعلق دارند.


 

اثبات ایرانی بودن فرش پازیریک

رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام «مقابر یخزده سیبری: سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک» می‌نویسد: در طرح پازیریک صف‌های منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یک‌دیگر می‌آیند به‌ روشنی یادآور رسم‌های تزیینی هخامنشی و آشوری است. هم‌چنین شیوه گره زدن دم اسب‌ها و کاکل آن‌ها به رسم ایرانیان است. هم در پیکرکنده‌های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک سواربانان در سمت چپ اسب گام بر می دارند و دست راست خود را بر پشت گردن اسب نهاده‌اند. آن‌چه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صف‌های منظم که همگی به یک فاصلة معین از پی یک‌دیگر می‌آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است.

رودنکو یادآور شده است که این گوزن‌ها از تیره گوزن زرد خال‌دار شاخ پهن و ایرانی است.

هم‌چنین گفته:‌ بدون این‌که بتوانیم به‌طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین‌های (ماد – پارت -خراسان قدیم یا پارس) است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود.
پازیریک ؛ کهن ترین فرش دنیا
از نقش‌های منحصر به فرد این قالی ۲۸ اسب سواری هستند که نقششان جاودانه شده و تک تک چهره‌ها و کلاه‌هایشان که کاملا ایرانی است با ظرافت کامل طراحی شده است.

رودنکو اضافه می کند: تاریخ این قالی از روی شکل اسب‌سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسب‌های جنگی که به جای زین قالی بر پشت آن‌ها گسترانده‌اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوری‌ها است اما در روی فرش پازیریک ریزه‌کاری‌های مختلف و طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود. طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود.

بعدها نیز پروفسور رومن گیرشمن (ایران‌شناس فرانسوی) به هنگام معرفی چندین ظرف سیمین و نیز تصویر چند سنگ‌کنده بر طاق بستان به‌مانندگی گوزن مشهور به «گوزن بین النهرینی» و گوزن پهن شاخ ایرانی که بدن خال‌دارش با همان شاخ‌های پهناور پوشیده است توجه کرد. وی همچنین به نفوذ هنر هخامنشی بر روی اشیای متعلق به قرون چهارم و سوم پیش از میلاد در قبرهای یخ زده رؤسای قبیلة صحراگردان در پازیریک اشاره کرده و می نویسد:

در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود. نقش حاشیه این فرش کاملا بنابر سنت‌های هخامنشی است و دو ردیف گوزن‌ها و سواره‌ها را نشان می دهد. در این فرش حتی خصوصیاتی از جل نمد منگوله‌دار یونانی و ایرانی نیز دیده می شود.
 

خصوصیات فرش پازیریک
 

این فرش تقریبا چهارگوش حدود دو متر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه‌ای با سرعقاب و بدن شیر بر آن نقش بسته و حاشیه‌ای گل‌دار آن را زینت بخشیده است. رنگ‌هایی که در فرش پازیریک به کار رفته است عبارتند از: قرمز تیره، سبز، آبی، زرد و نارنجی کم‌رنگ.

در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد.

این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم ۱۴ سوارکار، ۱۴ ستوربان، ۲۸ اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار ۲۴ گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش ۲۴ چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود.
 

این فرش کلا از پشم بافته و تار آن اندکی کشیده شده و پودهای آن به طور شل در شماره سه یا چهار بین هر دو ردیف گره پیچیده شده است.

ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است. ریز فرش برابر ۳۶۰۰ گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک ۱ در ۱٫۵ سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است.

رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است

با نقوش پازیریک بیشتر آشنا شویم

حاشیه ی فرش به ترتیب از داخل به خارج اسب سواران به همراه سوارکارانشان که به صورت ردیفی هستند قرار دارند ، پس از آن ها گوزن های خال دارو ، حیوانات عجیب اساطیری و در انتها ردیفی دیگر گل وجود د.

اسب سواران

از نقش های منحصر به فرد این قالی 28 اسب سوارای هستند که نقششان جاودانه شده است و تک تک چهره ها و کلاه هایشان که کاملا ایرانی هستند با ظرافت تمام طراحی شده، این اسب ها با جزئی نگری بسیار غیرقابل تصوری نگاشته شده اند برای مثال دم اسب ها بافته شده اند و این رسم زمان جنگ ها رواج داشته است و یا حتی لباس سوارکاران با وسواسی باورنکردنی طراحی شده اند.

 گوزن ها

از دیگر حیواناتی که در پازیریک وجود دارد گوزن ها هستند ، این نوع از گوزن ها به گوزن های زرد خال مشهور هستند و شاخ هایی پهن دارند و مخصوص ایران بوده اند و در پازیریک در حال چرا می باشند ، آن ها نمایی از طبیعت زیبای قدیم ایران را به نمایش گذاشته اند.

حیوانات اسطوره ای

حیواناتی افسانه ای با سر شیر و بدن اسب که موجودات اساطیری ایرانی هستند هم در اطراف قالی دیده می شوند که نشان دهنده ی عقاید و باورهای مردم دیرین ایران می باشند.

گل ها

علاوه بر 24 گل 8 پر میانی فرش که چهار گلبرگ آنها از گل نیلوفر است و به نگاره های 8 پر معروف شده اند برای تزیین و زیبایی بیشتر گل هایی ریزی هم در اطراف هر حاشیه طراحی شده اند .

عجایب قالی پازیریک

گذشته از این که طرح های منقش بر این قالی کاملا آیینه ای از فرهنگ، هنر، طبیعت و مردمان کهن ایرانی است نکته ی قابل توجه دیگر این است که جنس آن از الیاف و پشم است که پس از مدتی کوتاه تجزیه می شود و از بین می رود حتی از پادشاهی که در این گور دفن شده بود هم چیزی جز استخوان هایش باقی نمانده بود اما این قالی پشمین تا به امروز سالم مانده است، محققان تنها دلیل و توضیحی که در این مورد داده اند این است که قالیچه به دلیل سرمای کوهستان کاملا منجمد شده و به همان صورت تا به امروز باقی مانده و همین علت سالم ماندن آن است البته گوشه ای از قالی که از بین رفته است هم صحت این نظریه را ثابت می کند.

تحریف در تاریخ

متاسفانه همواره در طول تاریخ اوضاع سیاسی باعث شده تاریخ اشیای کهن دست کاری و تحریف شود، قالیچه ی پازیریک هم از این امر مستثنی نبوده برای مثال ، درسال 1978 میلادی این قالیچه را متعلق به ترکان ساکن در آسیا دانستند و یا در سال 1990 میلادی بود که در مقاله ای با نام فرش های قبل از ظهور اسلام این فرش را به اقوام آلتایی نسبت دادند و گفتند آنها بودند که پازیریک را بافتند و فقط از طرح های ایرانی بهره گرفته بودند. صنعت قالی در ایران 

قالی و قالیچه های رنگارنگ از دیرباز میهمان خانه های ایرانی بوده اند و کالایی تجملی محسوب می شده و بافنده ها با صبر و حوصله در جای جای ایران فرش را می بافتند در کشورهای دیگر کمتر پیدا می شود که همگان فرش دست باف در خانه هایشان داشته باشند ، اما ایرانیان وجود فرش دست باف را نمادی از هنر و فرهنگ دیرینشان می دانند و همواره از آن استقبال می کنند.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”