در مقالات قبلی از مجموعه مقالات “مستر کلاس” در مورد ساخت موسیقی فیلم و نکات ارزشمند هانس زیمر در این رابطه و همچنین جایگاه افراد در ساخت موسیقی فیلم، صحبت کردیم. در این مقاله، می‌خواهیم به بحث در مورد سازبندی در موسیقی فیلم بپردازیم. بنابراین در این بحث، به موارد زیر اشاره خواهیم کرد:
- با سازی که با آن آشنایی دارید یا به آن مسلط هستید شروع کنید.
- مکررا آزمون و خطا کنید.
- اطمینان حاصل کنید که صداهای تجربی خود را با دقت انتخاب کرده‌اید.
- از سمپل‌ها و اصوات سینت هم استفاده کنید.
- از منابع ارزشمند شامل پلاگین‌ها، VST ها و… که مخصوص آهنگ‌سازان طراحی شده، بهره ببرید.
اگر به ساخت موسیقی فیلم علاقه‌مند شده‌اید، به جای آن که وقت زیادی را در دنیای فیلم و موسیقی هدر دهید و در آخر با سوالات زیادی روبه‌رو شوید، به توصیه‌های افراد با تجربه در این حرفه، توجه کنید. یکی از این افراد، Danny Elfman است. در این مقاله می‌خواهیم به ۵ نکته ارزشمند مربوط به سازبندی در موسیقی فیلم، از زبان وی، اشاره کنیم.
به فرآیند ترکیب سازهای مختلف برای اجرای یک قطعه موسیقی، سازبندی گفته می‌شود. آهنگ‌سازان وقتی نوشتن آهنگی را به اتمام می‌رسانند و به طور دقیق مشخص می‌کنند که برای رسیدن به صدای دلخواه‌شان، هر بخش از موسیقی باید توسط کدام ساز اجرا شود، از سازبندی استفاده می‌کنند.
Danny Elfman که موسیقی بیش از ۱۰۰ فیلم سینمایی مانند Edward Scissorhand ، Good Will Hunting و… را ساخته، ۵ نکته اصلی و مهم را در مورد سازبندی با ما در میان گذاشته که آن‌ها را در زیر، آورده‌ایم.
با سازی که با آن آشنایی دارید یا به آن مسلط هستید شروع کنید.
وقتی برای اولین بار روی موسیقی‌های ارکسترال فکر می‌کنید، بهتر است با سازی که به آن آشنایی یا تسلط دارید شروع کنید(حتی اگر در موسیقی نهایی، از آن ساز استفاده نکنید). این یک راه آسان برای آزمون و خطا تم‌های متنوع و حتی ساخت نمونه اولیه موسیقی جهت ارائه به فیلم‌سازان است.
در گذشته، آهنگ‌سازان از پیانو به در سازبندی اولیه‌شان استفاده می‌کردند. در واقع پیانو به دلیل داشتن طیف گسترده صوتی، ابزاری مناسب جهت انتخاب بهترین ملودی‌ها، المان‌های ریتمیک و آکوردها به حساب می‌آمد. البته امروزه آهنگ‌سازان از دنیایی از نرم‌افزارها، سمپل‌ها و سینتی‌سایزرها بهره می‌برند. سازهای آکوستیک و دیجیتال، ابزارهای بسیار قدرتمندی برای آهنگ‌سازان محسوب می‌شوند. به قول Danny: “قلمرو دیجیتال و قلمرو آکوستیک، هر دو مانند دست‌های یک بدن هستند.” بنابراین از هر چیزی که در اختیار دارید برای خلق ایده و اثر هنری‌تان بهره ببرید.
مکررا آزمون و خطا کنید.
مرحله اول در سازبندی، صرف زمانی برای آزمایش و ایجاد صداهای منحصر به فرد است که باعث می‌شود موسیقی شما، شخصیت و لحن خودش را داشته باشد؛ طوری که هر کس با گوش کردن به آن، متوجه شود که این موسیقی را شما ساخته‌اید. Danny معمولا سازهای کوبه‌ای(پرکاشن) را می‌نوازد. بنابراین وقتی تور آغاز می‌شود، اولین سازهایی که بر می‌دارد، سازهای کوبه‌ایش مانند Gamelan ، Marimba و Balafon است. البته او علاوه بر این سازها، سینتی‌سایزر، پیانو و سایر سازهای کوبه‌ای آکوستیک را نیز می‌نوازد. او گاهی اوقات از پیانو آماده نیز بهره می‌برد. (گاهی برای خلق صداهایی خاص، اجسامی فلزی را بین سیم‌های پیانو قرار می‌دهند. پیانویی که این اجسام درون آن قرار گرفته، پیانو آماده نامیده می‌شود.)
Danny در کنار سازهای کوبه‌ای مرسوم، از تجهیزات نظامی اضافی، بطری‌ها و لیوان‌های شیشه‌ای و سایر اشیاء که می‌توانند به صدای ارکستر یا سینتی‌سایزر افزوده شوند نیز استفاده می‌کند. او معتقد است که با انجام این آزمون و خطاها می‌توان بی‌نهایت افکت صوتی جدید و منحصر به فرد خلق کرد.
برای راحتی و انعطاف‌پذیری بیشتر حین سازبندی می‌توانید صداهایی که خلق کرده‌اید را سمپل کنید؛ یعنی ضبط آن اصوات در محیط ورکستیشن برای استفاده در موسیقی‌های بعدی‌تان. سمپل کردن صدا می‌تواند به شما این امکان را می‌دهد که از آن‌ها در آثار مختلفی که خلق می‌کنید، بهره ببرید. در واقع با سمپلینگ می‌توانید از یک صدای ضبط شده، بارها و بارها در پروژه‌های گوناگون، استفاده کنید.
اطمینان حاصل کنید که صداهای تجربی خود را با دقت انتخاب کرده‌اید.
اگر تصمیم گرفته‌اید که در موسیقی نهایی‌تان از سازهای کوبه‌ای غیر مرسوم مانند بطری‌های شیشه‌ای، زنجیرها و… بهره ببرید، قبل از ضبط باید اطمینان حاصل کنید که آن‌ها را به درستی انتخاب و آماده کرده‌اید. در غیر این‌صورت، وقت گران‌بهای موزیسین‌ها و نوازندگان دیگر را نیز هدر می‌دهید. سازهای کوبه‌ای غیر مرسوم، مشکلات خاص خودشان را هم دارند. به عنوان مثال، حین اجرای زنده، افزایش ولوم و دستکاری صدای آن‌ها می‌تواند واقعا سخت و پیچیده باشد. البته ممکن است شما بخواهید برای صرفه‌جویی در وقت، صداهای مورد نظرتان را از قبل در استودیو ضبط کنید و در جلسه ضبط، از اصوات از پیش ضبط شده، استفاده کنید.
از سمپل‌ها و اصوات سینت هم استفاده کنید.
همه آرزو دارند که بتوانند موسیقی‌شان را با یک ارکستر کامل، اجرا کنند اما این کار، هزینه زیادی دارد و شاید از عهده آن بر نیائید. در این مواقع، ممکن است محدود به یک گروه کوچک یا استفاده از موسیقی کاملا مصنوعی شوید. اصوات سینت و سمپل‌ها، طیف وسیعی از صداهای متنوع شامل وکال، ویولن، درامز، پیانو و… را در اختیارتان قرار می‌دهند که گاها تولید آن‌ها از عهده ارکستر هم بر نمی‌آید. یکی از مزیت‌های استفاده از اصوات سینت و سمپل‌ها، داشتن کنترل کامل روی موسیقی به کمک تنظیم و دستکاری فیدرها و فیلترهاست. در مقابل، ممکن است بخواهید بعضی اصوات مورد نظرتان را به کمک نوازندگان، به صورت زنده ضبط کنید.
امروزه از اصوات سینت در ساخت موسیقی‌هایی در سبک‌های وحشت، آرامش‌بخش و… استفاده زیادی می‌شود. در واقع جنس صداهای سینت به نحوی است که این امکان را به آهنگ‌سازان می‌دهد تا با استفاده از آن‌ها، بتوانند یک اتمسفر هیجان‌انگیز و جذاب را خلق کنند. البته دستیابی به گرما و زیبایی در اصوات سینت، همواره یک چالش بزرگ به حساب می‌آید. (نکته مهم: اگر از نظر بودجه دارای محدودیت هستید، می‌توانید به جای خلق موسیقی‌تان به کمک سینتی‌سایزرها، از پیانو برای ساخت آن‌ها استفاده کنید. این کار، روش خوبی برای ایجاد یک ارتباط عاطفی با بینندگان یا شنوندگان است.)
از منابع ارزشمند شامل پلاگین‌ها، VST ها و… که مخصوص آهنگ‌سازان طراحی شده، بهره ببرید.
اگر به دنبال آزمایش و استفاده از پلاگین‌ها و ابزارهای مختلف برای خلق صدای منحصر به فردتان هستید، در زیر، چند کتابخانه صوتی مورد تائید Danny را ذکر کرده‌ایم:
- Spitfire Audio: Woodwinds & Percussion
- Spitfire Albion: Strings
- Cinematic Strings: Short strings
- Cinesamples: Brass
- East West: General orchestral
- Native Instruments: General orchestral & Kontakt Player, for making your own custom samples
- Heavyocity: Aeon, Evolve, Damage
- Zebra: Synth
- Spectrasonics Omnisphere: Synth
- Alchemy: Synth
- Absynth: Synth
- Massive: Synth
