• صفحه نخست
• سازهای بادی یا آئروفون ها

در این مقاله درباره ساز بادی است که به 3 بخش کلی تقسیم بندی می شوند صحبت می شود

1.ساز بادی چوبی   2.سازبادی برنجی   3.ساز بادی شستی دار

تمامی این سازها بر اساس نحوه دمیدن شان به 3 دسته دیگر تقسیم می شوند که این تقسیم بندی جنس چوب تاثیرگذار نیست که شامل:

1.بدون زبانه     2.تک‌زبانه       3.دوزبانه

صدای این سازها از نوسان هوا در لوله‌هایی ایجاد می‌شود که جنس این لوله ها در قدیم از چوب بود. اما امروزه تمام این سازهای خانواده از چوب ساخته نمی‌شوند. بادی‌های چوبی همگی در طول بدنه خود دارای سوراخ‌های کوچکی هستند که نوازنده با قرار دادن انگشت روی این سوراخ ها صداها و نوسان هایی با زیر و بمی متفاوت ایجاد می کند و به‌این‌ترتیب با زیروبم متفاوت ایجاد می‌کند.

بهترین ساز و آسان ترین ساز که بچه ها برای شروع موسیقی از آن استفاده می کنند، فلوت نام دارد.

در این مقاله خواهید خواند

1) سازهای بادی چوبی بدون ‌زبانه

1-فلوت پیکولو: بااینکه این ساز جزء سازهای بادی چوبی است، اما امروزه آن را از جنس فلز می‌سازند. پیکولو کوچک‌ترین ساز خانواده بادی چوبی‌ها و ارکستر می‌باشد. طول آن نصف فلوت است و پرتحرک‌ترین و سریع‌ترین ساز بادی چوبی به شمار می‌آید.

فلوت پیکولو دارای زیرترین گستره صوتی در بادی چوبی‌ها و ارکستر ( دوره رمانتیک به بعد) می‌باشد. وسعت صوتی پیکولو حدود سه اکتاو است و نت این ساز در الفبای نت موسیقی  با کلید سل نوشته می شود.

2-فلوت: فلوت نیز جزء سازهای بادی چوبی است ولی امروزه آن را از جنس فلز می‌سازند. تئوبالد بوهم، با ابداع کلید و تغییراتی دیگر موجب تکامل فلوت شد. فلوت امروزی با اندکی تغییرات، همان فلوت بوهم است.

فلوت گستره صوتی زیری دارد و بسیار چابک می‌تواند زنجیره‌ای از صداها را پدید آورد. این ساز در محدوده صوتی بم، صدایی نرم و مخملی  و در صداهای زیر، صدایی درخشان و پرتلالو دارد.

فلوت های ساده که در دوران ارف کودکان استفاده می شود، به عنوان ساز کودک نیز محسوب می شود تا با این ساز نت های موسیقی را بیاموزد.

2) سازهای بادی چوبی تک‌زبانه

در این سازها یک‌زبانه بر روی سرساز قرار می‌گیرد که با دمیدن به نوسان درمی‌آید و تولید صوت می‌کند.

این سازهای بادی چوبی به سازهای انتقالی معروف هستند. به علت محدودیت‌های اجرایی در ساختمان برخی از سازها، صدای حاصل از آن‌ها نسبت به نت‌نوشته شده متفاوت خواهد بود. در بیشتر سازهای انتقالی صدای حاصل بم‌تر از نت‌نوشته شده است.

اما در برخی از آن‌ها صدای حاصل زیرتراز نت‌نوشته شده خواهد بود.

واژه انتقالی در این سازهای بادی اشاره به فاصله‌ای دارد که نت‌نوشته شده و صدای حاصل، از یکدیگر خواهند داشت. برای سنجش این فاصله همواره نت دو به‌عنوان نت مبنا به کار می‌رود.

سازهای چوبی تک‌زبانه شامل سازهای زیر است:

الف) کلارینت: جزء سازهای بادی انتقالی است. این ساز دارای گستره پهناوری از دینامیک و رنگ صوتی می‌باشد و از سرعت اجرایی بالایی برخورد دار است.

وسعت صوتی کلارینت حدود چهار اکتاو است و نت آن را با کلید سل می‌نویسند. در زیر برخی از رایج‌ترین کلارینت‌ها آورده شده است:

کلارینت دو: انتقالی نمی‌باشد.

کلارینت سی بمل: رایج‌ترین کلارینت است.

کلارینت لا: یک‌فاصله سوم کوچک بم‌تر از نت‌نوشته شده صدا می‌دهد.

کلارینت می بمل: کلارینت کوچکی است که صدای زیرتراز نت‌نوشته شده را به گوش می‌رساند.

ب) کلارینت باس: کلارینت باس بزرگ‌تر از کلارینت است و یک اکتاو بم‌تر از آن صدا می‌دهد. این جزء سازهای انتقالی می‌باشد. این ساز را در موسیقی با کلید سل می‌نویسند اما گاهی هم از کلید فا خط چهارم استفاده می‌شود.

ج) ساکسیفون: این ساز از خانواده کلارینت‌ها و جزء سازهای انتقالی می‌باشد که جنس آن از فلز است. صدای این ساز غنی، قدرتمند و گفتار گونه است و در موسیقی جز کاربرد زیادی دارد.

ساکسوفن جزء ترکیب سازهای ارکستر سمفونیک به شمار نمی‌آید. این ساز در سال 1841 توسط آدولف ساکس اختراع شد.

برخی از ساکسیفون‌های رایج عبارنتد از:

ساکسیفون سی بمل

ساکسیفون می بمل(آلتو)

ساکسیفون سی بمل (تنور)

ساکسوفون می بمل(باریتون)

3) سازهای بادی چوبی دوزبانه

در این سازها، دوتکه بسیار نازک (دوزبانه) از جنس نی میان لب‌های نوازنده قرار می‌گیرد که با دمیدن نوازنده به نوسان درمی‌آیند و تولید صوت می‌کنند. این گروه شامل سازهای زیر می شود:

1.ابوا: این ساز بادی به علت دشواری تنظیم کوک ابوا،قبل از اجرای ارکستر تمام نوازندگان،با کمک رهبر ارکستر ساز خود را ابوا کوک می کنند.

رنگ صوتی ابوا، از برجسته‌ترین رنگ‌های صوتی ارکستر است؛ صدایی گرفته، قوی، بیانگر و تا حدی تودماغی دارد.

وسعت صوتی این ساز نزدیک سه اکتاو می‌باشد و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

2.ابوا دآمور: این ساز بادی جزء سازهای انتقالی است که یک‌فاصله سوم کوچک بم‌تر از نت‌نوشته شده، صدا می‌دهد. این ساز جزء سازهای ارکستر سمفونیک نمی‌باشد و امروزه استفاده از آن بسیار نادر است ولی در زمان باخ بسیار مورداستفاده قرار می‌گرفته است.

وسعت صوتی ابوا دآمور حدود دو و نیم اکتاو می‌باشد و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

ساز بادی هکل فون چیست؟

این ساز نوعی ابوا است که یک اکتاو بم‌تر از ابوای معمولی صدا می‌دهد. کیفیت صوتی آن شباهت زیادی به نی دارد. این ساز در سال 1904 توسط ویلهلم هکل و پسرانش اختراع شد.

وسعت صوتی هکل فون حدود دو و نیم اکتاو است و نوازنده‌ها نت آن را با کلید سل می‌نوازند.

ساز بادی کرآنگله (English Horn)

کرآنگله جزء سازهای انتقالی است و یک‌فاصله پنجم درست بم‌تر از نت‌نوشته شده، صدا می‌دهد.

این ساز از خانواده ابوا می‌باشد و به هورن انگلیسی معروف است، ولی نه انگلیسی است و نه هورن، بلکه فقط نوعی ابوا بم یا آلتو است. گستره صوتی کرآنگله دو و نیم اکتاو و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

ساز بادی فاگوت (باسون)

صدای باسون بسیار گرفته و تیره است اما اگر به طور مثال فاگوت با ویولنسل ها به طور همزمان بنوازد باعث می شود که صوت ویولنسل ها برجسته‌تر شود.

گستره صوتی فاگوت حدود سه اکتاو است و نت آن را با کلید فا خط چهارم (اصوات بم این ساز) و کلید دو خط چهارم( اصوات منطقه زیر این ساز) می‌نویسند.

ساز بادی کنترفاگوت (کنترباسون) چیست؟

این ساز بم‌ترین گستره صوتی در سازهای بادی چوبی و ارکستر (دوره رمانتیک بعد) را دارد و یک اکتاو بم‌تر از فاگوت صدا می‌دهد.

نت این ساز را با کلید فا خط چهارم می‌نویسند و صدای حاصل آن یک اکتاو بم‌تر از نت‌نوشته شده خواهد بود. گستره صوتی کنترفاگوت حدود سه اکتاو است.

درباره سازهای بادی برنجی چه می‌دانید؟

جنس سازهای این خانواده همگی بدون استثنا از برنج می‌باشد و صدا توسط ارتعاش لب‌های نوازنده تولید می‌شود. در سازهای این خانواده نیز از سوردین برای تضعیف صدا و تغییر رنگ صوتی استفاده می‌شود.

سوردین در این سازها انواع مختلفی دارد اما معمولاً قطعه‌ای مخروطی از چوب و پلاستیک است که در دهانه انتهایی ساز قرار می‌گیرد.

زیروبم صدای بادی‌های برنجی، هم به‌واسطه تغییر فشار لب و هم به‌وسیله دریچه‌ها و لغزانه‌هایی که  در طول ستون هوای نوسان کننده را کم و زیاد می‌کنند، تغییر می‌یابد. سازهای بادی برنجی سازهایی باقدرت صوتی بالا هستند.

ساز بادی برنجی هورن (French Horn)

هورن جزء سازهای انتقالی محسوب می‌شود و در طول تاریخ انواع مختلفی داشته، اما رایج‌ترین آن، هورن فا هست که بم‌تر از نت‌نوشته شده، صدا می‌دهد.
هورن سی بمل و هورن ر جزء انواع مختلف این ساز به‌حساب می‌آیند.
نت این ساز را با کلید فا خط چهارم و کلید سل می‌نویسند. وسعت صوتی هورن فا، چهار اکتاو است.

ترومپت یکی دیگر از سازهای بادی است

ترومپت نیز جزء سازهای انتقالی می‌باشد و رایج‌ترین نوع آن‌ها، ترومپت سی بمل است. این ساز انواع دیگری نیز دارد که شامل ترومپت می بمل و ترومپت ر است.

وسعت صوتی ترومپت سی بمل حدود سه اکتاو بوده و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

تاریخچه ساز ترومپت

گونه ابتدایی آن را از چوب خیزران و بعدها از شاخ حیوانات ساخته‌اند و در شکارگاه‌ها و هنگامه نبرد به صدا در می‌آوردند. ابتدا یونانیان نوع فلزی آن را ساختند که بعدها در اروپا دِنِر نخستین ترومپت فلزی را ساخت.

در سده ۷ تا سده ۱۳ میلادی در چین به صورت ترومپت بلند نواخته می‌شد که از انواع آن ترومپت‌های استخوانی خاصره و صدف دریایی است. نوعی ترومپت راست در مصر باستان ویژه امور نظامی و رژه مرسوم بوده که نمونه‌های مسی و نقره‌ای آن را از آرامگاه فرعون توت‌انخ‌آمون بدست آمد.

از دوران صفویه ترومپت انگلیسی در ایران و ترکیه سازی آشنا بوده‌است.

کرنت، ساز بادی موسیقی جز

ترومپت و کرنت در اکثر موارد شبیه به هم هستند اما کرنت کوتاه‌تر است و رنگ صوتی ملایم و رمانتیک‌تری نسبت به ترومپت دارد. کرنت درواقع ویلن بادی برنجی‌ها است و یک نوازنده حرفه‌ای می‌تواند از آن صدایی آواز مانند تولید کند. این ساز در موسیقی جز کاربرد بسیاری داشته است. بااین‌وجود در موسیقی سمفونیک امروزی به‌ندرت بکار برده می‌شود.

کرنت نیز مانند ترومپت در کوک سی بمل رایج‌تر است. وسعت صوتی این ساز نزدیک سه اکتاو است و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

ساز بادی فلوگل هورن(بوگل)

فلوگل هورن ازنظر ساختمان و اندازه شبیه به کرنت است اما قطر داخلی عریض‌تری دارد. این ساز جزء ساز انتقالی است و یک‌دوم بزرگ بم‌تر صدا می‌دهد و صداهایی که از پرده های صوتی این ساز در می آید، متفاوت است.

وسعت صوتی فلوگل هورن نیز حدود سه اکتاو است و نت آن را با کلید سل می‌نویسند.

درباره ساز بادی ترومبون چه می‌دانید؟

ساز انتقالی سازی است که نت نوشته شده برای آن در پارتیتور با صدای حاصل شده در اجرا متفاوت است و این نواک یا فاصله هنگام اجرا شنیده می شود. اکثر سازهای این خانواده انتقالی محسوب می‌شوند. اما رایج‌ترین نوع آن‌ها، ترومبون تنور است که جزء سازهای انتقالی نیست. صدای ترومبون آمیزه‌ای از درخشش صدای ترومپت و ملایمت صدای هورن است.

نت ترومبون تنور را با کلید دو خط چهارم می‌نویسند و در بعضی مواقع در مناطق بم، کلید فا خط چهارم(کلید باس) را بکار می‌برند. گستره صوتی ترومبون تنور حدود سه و نیم اکتاو است.

توبا ساز بادی خانواده برنجی

توبا بم‌ترین ساز خانواده برنجی‌ها به شمار می‌آید و صدای پرحجم و قدرتمند آن برای تقویت  صداهای بم ارکستر بکار می‌رود.

نت این ساز را با کلید فا خط چهارم می‌نویسند و وسعت صوتی آن حدود سه و نیم اکتاو است

سازهای بادی شستی‌دار

در این سازها نیز هوا عامل تولید صوت است و نت‌های مختلف توسط شستی‌ها نواخته می‌شوند.

ارگ کلیسا، آکاردئون و هارمونیوم از سازهای این خانواده می‌باشند.

1.ارگ کلیسا: این ساز دارای مجموعه متعددی از لوله‌های صوتی است که نوازنده با چندین ردیف شستی و همچنین ردیفی از پدال‌های پایی، آن‌ها را به کار می‌گیرد.

طی سال‌های 1600-1700 میلادی پادشاه سازها نامیده شده است.

2.هارمونیوم:هارمونیوم که گاهی به آن ارگ زبانه‌دار نیز می‌گویند. ساز کلاویه‌دار کوچکی است که در آن زبانه‌های نازک از جنس فلز توسط فشار هوا به نوسان درمی‌آیند.

سازهای بادی کوچک و بزرگ

منظور ما از کوچک بودن به معنی حمل آسان آن، هم با توجه به کوچک بودن و هم کم‌وزن بودن ساز است. از این نوع سازهای کوچک می‌توان به سازهایی مانند فلوت و کلارینت اشاره کرد.

این نوع سازهای بادی سایز بزرگ‌تری هم دارند و به همین دلیل حمل آن به مراقبت بیشتری نیاز دارد و در ضمن خیلی شکننده و حساس هستند. برای نمونه می‌توان به ساز ابوا اشاره کرد.

سازهای بادی قیمت بالایی ندارند و همین‌طور یادگیری این نمونه‌سازها خیلی سخت و دشوار نیست و باکمی تمرین به‌راحتی می‌توانید شاهد پیشرفت خودتان در یادگیری این دستگاه موسیقی باشید.

ارکستر ساز های بادی به چه شکل برگزار می شود؟

ارکستر بادی گروهی تشکیل شده از نوازندگان سازهای بادی چوبی، سازهای بادی برنجی و سازهای کوبه‌ای است. ارکستر بادی، آثاری که اساساً برای ارکسترهای بادی نوشته شده را می‌نوازند.

در میان ارکسترهای معروف بادی جهان باید از “ارکستر سمفونیک بادی دالاس” در آمریکا، “ارکستر بادی کوسی توکیو”، در ژاپن و “گروه سلطنتی هاوایی” نام برد.

اکنون در تهران یک ارکستر سازهای بادی به رهبری جاوید مجلسی فعالیت دارد که ارکستر بادی تهران از سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را شروع و کنسرتهای متعددی را در سراسر کشور برگزار کرده‌است. این ارکستر متشکل از ۲۰ نوازنده می‌باشد . یکی از نکات قابل توجه این ارکستر وجود تمامی سازهای بادی در کنار یک دیگر است که نظیر این حرکت در گروهای موسیقی ایران وجود نداشته است.

در سال ۱۳۸۷ با همکاری سینا ذکایی ( سرپرست ارکستر ) ارکستر بادی موفق به کسب مقام اول در جشنواره موسیقی فجر شد. همچنین در سال ١٣٩٣ با عالم قاسم اف خواننده شهیر اذربایجان کنسرتی را به مدت ٣ شب در تالار وحدت تهران برگذار نمود. در سال ١٣٩۶ خانه موسیقی به پاس ١٠ سال فعالیت از ارکستر بادی تهران تقدیر کرد.

در این مقاله با انواع مختلف سازهای بادی آشنا شدید. ساز های بادی در ارکسترهای بادی که در کشور های مختلف نواخته می شود بسیار مورد توجه هنرمندان و هنردوست ها قرار گرفته است.

بعضی از سازهای بادی جزء سازهای انتقالی محسوب می‌شدند. تاریخچه سازهای بادی بسیار گسترده هستند و در این مقاله به سازهای مشهور اشاره‌شده است.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”