• صفحه نخست
• نقش موسیقی محلی در مرکز چند رسانه ای و توسعه گردشگری فرهنگی تبریز

چکیده :
موسیقی پیوندی ذاتی با گردشگری دارد. به عنوان یک جاذبه ، یک معرف برای وضع معیشت و سبک زندگی و محملی برای پیام ها و انگیزه های سفر می باشد. در ساده ترین سطح ، رویدادها و اجرا های صحنه ای موسیقی تقریبا پای ثابت تمامی گونه های گردشگری فرهنگی هستند. گردشگری فرهنگی نوعی از گردشگری است که گردشگر را به فراگیری، آموزش ، کنکاش و کسب تجربه در باره فرهنگ حال و گذشته جامعه مقصد و مقایسه آن با داشته ها و انگیزه های جامعه خود و دیگران وا می دارد.
در جریان گردشگری فرهنگی جنبه های معنوی فرهنگ بومی و همچنین تبلور عینی آن به عنوان میراث فرهنگی از پارامترهای اساسی هستند که به شدت دارای اهمیت اقتصادی بوده و اطلاعات در آن به صورت دیداری منتقل می شود. مرکز چندرسانه ای یک مرکز فرهنگی است که برنامه های متعددی از قبیل فیلم ، موسیقی، آموزش موسیقی و….به صورت چند رسانه ای در آن اجرا می گردد. این مرکز می تواند به عنوان یک مرکز فرهنگی جهت معرفی و توسعه موسیقی بومی و محلی منطقه باشد. هدف این تحقیق ، معرفی موسیقی محلی تبریز و اجرای آن در مرکز چند رسانه ای است که می تواند یکی از جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری فرهنگی این منطقه باشد. روش مطالعه توصیفی-تحلیلی بوده و نتیجه این مطالعه نشان می دهد که موسیقی محلی جزء جدا ناپذیر فرهنگ منطقه می باشد و می تواند تاثیر بسزایی بر روی توسعه گردشگری استان داشته باشد. پس با برنامه ریزی و اجرای برخی مراسم در مرکز چندرسانه ای می توان ضمن احیای آداب و رسوم محلی، به جذب گردشگر در این زمینه اقدام نمود.
واژه های کلیدی: گردشگری، گردشگری فرهنگی، موسیقی محلی، مرکز فرهنگی، مرکز چندرسانه ای، تبریز.
١- مقدمه
فرهنگ ایرانی عبارت است از دانش ها، باورها و اصول و ارزش هایی که بر مشی حیات اجتماعی و فردی ایرانیان تسلط دارد.
منابع و ماخذ این فرهنگ در بدو امر، عقاید و باورهای دینی مردم و در مرحله بعدی آداب و رسوم و ارزش های کهن ایرانی است که تقابلی با ارزش ها و دانش هایی است که طی تاریخ طولانی تمدن ایرانی در اثر تماس با سایر تمدن ها از آن ها اخذ شده و با استحاله به عنوان جزئی از فرهنگ ملی ایرانیان شناخته می شوند (نقی زاده ، ١٣٨۵: ١٠٣).
در طول تاریخ ، فرهنگ نقش مهمی در گسترش «توریسم فرهنگی» ایفا کرده است و همواره به عنوان عاملی تعیین کننده در انتخاب مقصد، مطرح بوده است . ولی چنین به نظر میآید که با گسترش توریسم در ابعاد وسیع ، فرهنگ جایگاه برتر خود را از دست میدهد. علیرغم آن که هنوز فرهنگ نقش مهمی در تعیین رفتار مسافران دارد، لیکن طنین مصرف فرهنگی به خاموشی میگراید. در دهه های اخیر نوعی تجدید علاقه مندی به مقولات فرهنگی در جوامع مشاهده میشود که این امر در انتخاب مقصد سفر برای تعطیلات یا اقامتهای کوتاه مدت و حتی گردش های یک روزه نقش تعیین کننده ای دارد. در سطح بین المللی آن چه که باعث تمایز در انتخاب کشورهای مقصد از سوی مسافران میشود «تنوع فرهنگی» و «غنای میراث فرهنگی» کشورهاست .
مردم ایران به موازات فرهنگ رسمی و مکتوب خود، یک فرهنگ شفاهی یا فرهنگ مردمی هم دارند که هرکدام تمامی مواد و اجزاء خویش را دارا است و به این اعتبار، هفت دستگاه ردیف موسیقی اصیل شناخته شده و متداولی که در ایران وجود دارد در شمار فرهنگ رسمی محسوب می شود و موسیقی های محلی سراسر ایران و فرهنگ توده ، چنان عرصه پهناوری دارد که نیروی چند هزار نفری کاردان و علاقه مند باید سالها به مطالعه و تحقیق علمی و گرد آوری فنی و اصولی به پردازد و مواد آن ها را از حافظه سالخوردگان و هنرمندان هر ناحیه بگیرد و ثبت کند (انجوی شیرازی، ١٣٧٧: ۴٨).
آهنگ های محلی، چکیده ای از زندگی پاک و بی آلایش افراد زحمتکش و فعالی است که به دور از فرهنگ شهری و برکنار از هرگونه تصنع و تظاهر و جاه طلبی در مناطق و روستاهای خود، ساده و بی پیرایه زندگی می گذراندند. سازنده آهنگ های محلی را در واقع باید تمام افراد یک قوم و یا محل دانست که از بدو پیدایش ، زبان به زبان و دهان به دهان به نسل های بعدی منتقل شده و مطابق با زندگی محلی، از صافی و غربال گذشته و پالایش یافته اند. آهنگ های محلی کلی بوده و فرمایشی نبودند و به منظور منافع مادی ساخته نشده اند. بلکه فقط نیاز عاطفی سازندگان ، عامل خلق ، تزئین و تکامل آنها بوده است . ولی چون طرز تفکر، نحوه زندگی برخورد سازندگان با مشکلات و وضع جغرافیایی، اقتصادی و آیین و سنن آنها با یکدیگر متفاوت بوده ، آهنگ ها و ترانه های گوناگونی خلق شده است (ناهید، ١٣٧٧: ۶٨ و ۶٩).
در این راستا مطالعه حاضر سعی دارد ضمن معرفی موسیقی محلی تبریز، به توانمندی های آن به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری فرهنگی در این استان بپردازد.
٢- مفاهیم و اصطلاحات
٢-١- فرهنگ
فرهنگ را می توان به فرهنگ مادی و فرهنگ معنوی تقسیم بندی کرد. فرهنگ مادی به مجموعه ای از پدیده ها اطلاق می گردد که محسوس و ملموس و قابل اندازه گیری با موازین علمی و کمی است ، مانند فنون ، ابزارهای کاربردی و تولیدی، وسایل و آثار معماری. فرهنگ غیر مادی به موضوعات و مسایلی گفته می شود که به موازین کمی قابل اندازه گیری نیست و به آسانی نمی توان آنها را مقایسه و ارزیابی کرد، مانند: معتقدات ، ضوابط خویشاوندی، زبان ، هنر، ادبیات و رسوم که در واقع هویت فرهنگی یک جامعه را تشکیل می دهد و به تبع از دست دادن یا به عاریت گرفتن آن ضایعه ای است که قومیت یک گروه اجتماعی را تهدید می کند. اگرچه به هم پیوستگی فرهنگ مادی و غیر مادی به ظاهر مشخص نباشد، ولی این پیوند و تاثیر، به تدریج و با توجهی اندک برملا می شود (روح الامینی، ١٣٨۴: ٢۵-١٧).
٢-٢- گردشگری
گردشگری به مجموعه فعالیتی اطلاق می شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد. این فرآیند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت ، بازگشت و حتی یاد آوری خاطرات آن نیز می شود. همچنین فعالیت هایی که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام می دهد، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می گیرد. به طور کلی می توان هرگونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحتگر اتفاق می افتد گردشگری تلقی کرد (لومسدون ، ١٣٨٧: ٣۴-١۵).
٢-٣- گردشگری فرهنگی
منظور از فرهنگ پدیده های معنوی، هنری و علمی می باشد که شناخت آن ها در پیشرفت اقوام و اجتماعات مختلف اثر بسزایی داشته است و در عین حال وسیله بسیار موثری برای جلب توجه جهانگردانی است که علاقمند هستند این آثار را از نزدیک مشاهده کنند (رضوانی، ١٣٧۴: ۵٠). گردشگری فرهنگی از دو لحاظ تعریف می شود. در بعد مفهومی، گردشگری فرهنگی حرکت انسان ها به سوی جاذبه های فرهنگی و جدا شدن از مکان های معمولی با هدف به دست آوردن اطلاعات و تجربه های جدید برای ارضای نیازهای فرهنگی تعریف شده است . از نظر فنی، گردشگری فرهنگی حرکت انسان ها به جاذبه های فرهنگی خاص همچون مکان های تاریخی، نشانه های زیباشناختی و فرهنگی، هنرها و نمایش ها که خارج از مکان معمول سکونت قرار دارند را در بر می گیرد (سندلر، ٢٠٠٧). گردشگری امکان تبادل فرهنگی میان مردم محلی و گردشگران را فراهم می آورد، ایشان درباره یکدیگر مطلبی می آموزند و نسبت به آن احترام قایل خواهند شد (رنجبریان ، ١٣٧٩: ٧٩).
گردشگری فرهنگی طبق اصول جهانی به ٢ نوع تقسیم می شود :
١- گردشگری نوع اول ، که شامل دیدار از سایت های ملموس مانند موزه ها، سایت های تاریخی، باستان شناسی و معماری می شود.
٢- گردشگری نوع دوم ، که شامل میراثی ناملموس مانند آداب و رسوم ، فرهنگ ، نوع معیشت و جنبه های علمی مردم شناسی می باشد.
طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، ٣٧درصد گردشگری بین المللی با انگیزه ی فرهنگی است و به طور چشمگیری این فرآیند، در حال افزایش است . رشد روزافزون این نوع از گردشگری، توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران را در جهان به خود معطوف کرده است و در فرآیند برنامه های توسعه ی ایران نیز این تأثیر به خوبی مشاهده میشود.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”