• صفحه نخست
• ادبیات اقلیمی تخیلی و لیست پیشنهادی جف وندرمیر برای علاقمندان به این ژانر

ادبیات اقلیمی تخیلی بر داستان‌هایی دلالت دارد که به اقلیم‌های خیالی یا واقعی و پایان جهان به علت مشکلات اقلیمی می‌پردازند.

اقلیمی تخیلی و لیست پیشنهادی جف وندرمیر برای علاقمندان به این ژانر
ادبیات اقلیمی تخیلی چیست؟
اقلیمی تخیلیدر سال‌های اخیر گونه‌ای از ادبیات ژانری به نام اقلیمی تخیلی توجه خوانندگان به خصوص کم‌سن‌وسال‌تر را به خود جلب کرده است. مخصوصاً با توجه به موج محبوبیت آثار تلویزیونی مثل گیم آو ترونز و اسنوپیرسر و حتی چرنوبیل که هر کدام به نحوی به مسئله‌ی تغییرات اقلیمی و فجایع طبیعی و انسانی می‌پردازند که اقلیم را دستخوش دگرگونی می‌کنند. ادبیات اقلیمی تخیلی بازه‌ای گسترده است که داستان‌های متفاوتی را در خود جای داده است. از داستان‌هایی که در آینده‌ی بسیار نزدیک می‌گذرند و در مورد تجربه‌ی فعلی ما از تغییرات اقلیمی هستند و راه‌حل‌های مقابله با نتایج مستقیم و غیر مستقیم تغییرات اقلیمی را بررسی می‌کنند؛ تا داستان‌هایی که در مورد اقلیم‌های بعید در سیارات دیگر یا سرزمین‌های خیالی هستند. بعضی از این داستان‌ها در ژانر پساآخرالزمانی قرار می‌گیرند و شبیه هر قصه‌ی پساآخرالزمانی دیگری هستند. با این تفاوت که فاجعه‌ی منتهی به پایان جهان جنبه‌ی اقلیمی دارد.

البته ژانر اقلیمی تخیلی مدت بسیار زیادیست که وجود دارد و داستان‌هایی مثل اوریکس و کریگ مارگارت اتوود تا داستان‌های علمی‌تخیلی کیم استنلی رابینسون مثل سه‌گانه‌ی مریخ و دنیای بلور جی جی بالارد (یکی از پرچمداران این گونه) را در بر می‌گیرد.

کلمه‌ی Cli-Fi را نویسنده و فعال محیط‌زیست دن بلوم در سال ۲۰۰۷ برای اولین بار به نام خودش ضرب کرد. به این امید که عبارت خسته کننده‌ی Climate Fiction را به کلمه‌ی به‌روز‌تری بدل کند که برای مخاطب نسل جدیدتر هم جذاب باشد. ولی تا این کلمه بین خواننده‌ها جا بیفتد زمان زیادی سپری شد. در واقع این مارگارت اتوود بود که در سال ۲۰۱۲ آن را توییت کرد و نیم میلیون فالوئرش را برای اولین بار با کلای فای آشنا کرد.

جف وندرمیر یکی از نویسنده‌های مهم این ادبیات است
جف وندرمیر بخش قابل توجهی از شهرتش را مدیون تریلر علمی‌تخیلی موفقش Annihilation است که از روی آن فیلمی هم اقتباس شد. این کتاب در ضمن سرآغاز سه‌گانه‌ی محبوب Southern Reach هم بود. آخرین کتابش Hummingbird Salamander ششم آوریل ۲۰۲۱ در آمریکا منتشر می‌شود و ژانرش تریلر و تئوری توطئه و جاسوس‌بازی و جهان در معرض فاجعه است.

در این لیست پیشنهادی او ۱۰ کتاب در زیرگونه‌ی علمی‌تخیلی Climate Fiction انتخاب کرده است. [این زیرگونه روی تغییرات اقلیمی و اقلیم‌های خیالی تمرکز دارد و به صورت «اقلیمی تخیلی» ترجمه شده است.] از این داستان‌ها برخی کاملاً واقع‌گرایانه و برخی هم کاملاً تخیلی هستند.

جف وندرمیر: اگر با آثار من آشنا هستید می‌دانید که من عاشق حیواناتم و بیشتر رمان‌هایی که نوشته‌ام در مورد محیط‌ زیست است. بعضی وقت‌ها  زیست‌بوم‌هایی که در موردشان می‌نویسم حال و هوای غریب و سورئال دارند. مثل ایده‌ی «بازگشت به طبیعت» در منطقه‌ی X در داستان Annihilation در سه‌گانه‌ی Southern Reach. (فکر می‌کنم به لطف این کتاب دیگر همه‌مان می‌دانیم لیس زدن قارچ‌هایی که روی تنه‌ی درخت‌ها روییده‌اند کار خوبی نیست.)

بعضی وقت‌ها هم مثل رمان آخرم Hummingbird Salamander تریلر روانشناختی‌ای است که در آینده‌ی نزدیک یا به قولی «ده ثانیه در آینده» اتفاق می‌افتد. در رمان آخرم راوی Jane یک یادداشت غیرمنتظره از یک زندانی دریافت می‌کند که به جرم اکوتروریسم به زندان افتاده است. البته خیلی از عناصر این داستان هم شبیه داستان‌های قبلی است. مثل زیست‌شناس‌های داستان Annihilation شخصیت اصلی این داستان هم مسیر پیشرفتش را ثبت می‌کند و در تصمیم‌گیری‌هایش از خودش استقلال عمل نشان می‌دهد. حالا چه قرار باشد گرافیتی با بافت زنده را روی دیوار بررسی کند یا وسیله‌ای عجیب توی یک گاراژ. خلاصه چیزی که بین شخصیت‌های اول من مشترک هستند غیرقابل پیش‌بینی بودنشان و مستقل بودنشان است.

برای همین وقتی خواستم لیست کتاب‌های اقلیمی تخیلی پیشنهادی‌ام را تدوین کنم چیزی که برایم خیلی اهمیت داشت شخصیت اصلی بود. نکته‌ی دیگری که در نظر داشتم میزان واقع‌گرایی‌شان بود. سعی کردم از ابرواقع‌گرا تا فوق‌تخیلی همه نوع رویکرد روایی را در بر داشته باشند (راستی این لیست با این ذهنیت نوشته شده که شما قبلاً Station Eleven نوشته‌ی امیلی سنت جان مندل و سه‌گانه‌ی Broken Earth ان. کی جمیسین را خوانده‌اید. اگر این کار را نکرده‌اید به نظرم در اسرع وقت این کار را بکنید).

بعضی از این کتاب‌ها طنز سیاه مخصوص خودشان را دارند که به نظرم بعضی وقت‌ها لازم است. لااقل Jane شخصیت اصلی داستان من که این روحیه را حفظ کرده است. با این که مجبور است توی سوراخ خرگوش پایین و پایین‌تر برود و ارتباط بین یک اکوتروریست و یک مرغ مقلد و جایی به نام یوتوپیا و پایان احتمالی جهان را کشف کند باز هم طعنه زدن و شوخی کردن را فراموش نمی‌کند.

لیست پیشنهادی جف وندرمیر برای ادبیات اقلیمی تخیلی
Theory of Bastards

Audrey Schulman

داستان رابطه‌ی بین یک محقق و یک گروه میمون‌های بونوبو که به سمت‌های جالبی کشیده می‌شود. داستان ایده‌های عمیقی در مورد معنی درد و صبر و تکنولوژی به دست می‌دهد و در مورد سرعت بالای اتفاقاتی که دنیا را در مسیر فعلی قرار داده. وقتی کتاب را تمام کردم به نظرم رسید عجب کتاب بی‌نظیری. همه‌چیزش کامل بود. در ضمن میمون‌های بونوبو هم داشت. این هم یک امتیاز مثبت دیگر.

Migrations

Charlotte McConaghy

مرثیه‌ای در باب خسران انسان و ناانسان. شخصیت اصلی داستان فرنی استون عمیقاً به پرنده‌ها حس نزدیکی می‌کند و بخش مهمی از زندگی‌اش را به دنبال گونه‌ی خاصی پرنده‌ی قطبی در گرینلند گذرانده است. در این داستان گذشته‌ی استون را هم به صورت خاطره و فلش‌بک می‌بینیم. این تعمق در گذشته به ریتم داستان که سفری دریایی را به تصویر می‌کشد، جان تازه‌ای می‌بخشد. داستان شما را توی خودش غرق می‌کند و تا تمامش نکنید رهایتان نمی‌کند.

Oval

Elvia Wilk

رمانی که به نظرم مورد کم‌لطفی قرار گرفته. داستان کاستی‌ها و مشکلات ایده‌ی پایایی را در برلین آینده‌ی نزدیک بررسی می‌کند. شخصیت‌ها در خانه‌ای دور هم جمع شده‌اند که نمونه‌ی آزمایشی است و قرار است آینده‌ی تکنولوژی‌های سبز باشد. منتها همانطور که حدس زدید همه‌چیز آنطوری که باید پیش نمی‌رود. ویلک تخصص خاصی در به نمایش کشیدن مشکلات «راه حل»‌های مدرن برای مشکلات زیست‌محیطی دارد و این‌ها را با آیرونی و طعنه و طنز تلخ قاطی کرده است. البته در کنار همه‌ی این‌ها سعی می‌کند راه حل‌های خودش را هم بیان کند.

Road out of Winter

Alison Stine

تصویری واقع‌گرایانه از یک «سفر به غرب» به خاطر کمبود منابع غذایی و تغییرات اقلیمی در آینده‌ی ایالت اوهایو. داستان استاین روایتی دست اول از طبیعت و زندگی مردم حاشیه شهر و روستایی است. شخصیت اصلی داستان ویلودین شخصیتی عمیق و پیچیده دارد که این پیچیدگی را در ارتباطش با سایر نجات یافتگان می‌بینیم. (بعضی از این گروه‌های نجات یافته برای باقی انسان‌ها تهدید به حساب می‌آیند) جلد بعدی این کتاب در اکتبر منتشر می‌شود و من بی‌صبرانه منتظرش هستم.

American War

Omar El Akkad

به دلایل مختلفی هر قدر از انتشار این کتاب می‌گذرد خواندنش مهم‌تر می‌شود. روایت داستان در مورد زنده ماندن در آمریکای پسافاجعه است که در آن درگیری‌های قومیتی و جنگ‌های داخلی اتفاقاتی روزمره است. کتاب تریلر جئوپولتیکال محسوب می‌شود. روایت ناظر بر این است که برای به وجود آوردن نظامی که همه بتوانند در آن زندگی کنند باید نظام فعلی را قدم به قدم تغییر داد.

Black Wave

Michelle Tea

این اثر متفاوت در لیست من در مورد زندگی تلخ و شیرین و بوهمین و کوییر در سان‌فرانسیسکوی دهه‌ی نود است و ماجرایی سورئال و منحصربه‌فرد را از ناملایمات و واقعیت‌های تغییرات اقلیمی به نمایش می‌گذارد. این رمان انگار همزمان در گذشته و حال و آینده روایت می‌شود. با این وجود این روایت توهم‌زا با دقتی طاقت‌فرسا در برابر چشم خواننده به نمایش گذاشته می‌شود. موقع خواندنش واقعاً غرق لذت شدم.

Who fears Death

Nnedi Okorafor

تخیل و دقت به جزئیات این رمان آفروفیوچریست بی‌نظیر است. داستان علمی‌تخیلی است ولی بیشتر علمی فانتزی است. داستان در سودان آینده اتفاق می‌افتد که در آن آپوکالیپس اقلیمی اتفاق افتاده است و بازمانده‌ها مجبورند با تبعات این اتفاق زندگی کنند. در ضمن جادوگری یکی از عناصر مهم داستان است. در این میان شخصیت اصلی داستان در تلاش است از یک جنگ پیشگیری کند و در ضمن پدرش را التیام بدهد.

The book of Joan

Lidia Yuknavitch

داستان در مورد یک گروه مبارزان اقلیمی است که در حال مبارزه با فاشیست‌هایی هستند که به وسیله‌ی ماهواره از مدار زمین به سمتشان سلاح‌های مرگ‌باری را شلیک می‌کنند. این رمان واقعاً بی‌نظیر و خفن است. شبیه یک اپرای راک است. شخصیت اصلی Joan در تلاش است زمین را از دست دشمنانش نجات بدهد. داستان استعاری و شاعرانه و در ضمن خام است ولی شاعرانگی‌اش توی قلبتان جا باز می‌کند.

The Rain Heron

Robbie Arnott

داستان شبیه پازلی است که وقتی قطعه‌ی آخر را می‌گذارید و به تصویر بزرگ‌تر نگاه می‌کنید خیلی کیف می‌کنید ولی شاید کمی هم غافلگیر شوید. آرنوت سعی می‌کند رابطه‌ی بین انسان‌ها و حیوانات و طبیعت را کنکاش کند. نتیجه‌اش داستانیست که از یک طرف روایتی عرفانی و اثیری در مورد رین هرون است و از طرف دیگر داستان خشن و صلب زندگی عده‌ای سرباز.

The Bear

Andrew Krivak

در آن سر نمودار داستان‌های اقلیمی تخیلی یعنی در بخش اسطوره و افسانه داستان خرس قرار گرفته است و در انتظار شماست. در دوره‌ای که مشخص نشده بیشتر انسان‌ها از بین رفته‌اند و دنیا مجدداً به دست ناانسان‌ها افتاده است. در همچین پیرنگی پدر و دختری سعی می‌کنند زنده بمانند و به خرس‌ها و موجودات دیگر برمی‌خورند. رابطه‌ی دختر و خرس در این داستان کلاسیک با درون‌مایه‌ی عشق و خسران و باززایی با شکوه تمام به تصویر کشیده شده است.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”