• صفحه نخست
• مصطفی کمال پورتراب

مصطفی کمال پورتراب )زادهٔ 1303 در تهران - درگذشتهٔ 2 تیر 1395(، آهنگ‌ساز و از استادان تئوری موسیقی بود. او عضو هیئت مؤسس و نایب‌رئیس شورای عالی خانهٔ موسیقی ایران بود.

پدر وی از افسران نظامی شوروی بود که بعد از انقلاب اکتبر سال 1917 به ایران آمد و ازدواج کرد. فرزند اول خانواده بود و در پنج سالگی، پدرش یک فلوت برایش خرید و مصطفی با آن برای بچه‌های محله آهنگ‌هایی را که شنیده بود می‌نواخت. پس از آموختن مقدمات موسیقی سال 1318 وارد دوره شش ساله متوسطه هنرستان عالی موسیقی شد و تا سال 1324 که مدرک دیپلم را دریافت کرد، سازهای متنوعی نظیر فاگوت را از یاروسلاوبیزا، ویولن را از حشمت سنجری و عطاالله خادم میثاق و تار را از موسی معروفی فرا گرفت. وی هم‌چنین تئوری موسیقی ایرانی را نزد روح‌الله خالقی آموخت و در فراگیری آواز گروهی از آموزش‌های روبیک گریگوریان و در سرایش از آموزش‌های فریدون فرزانه و پاتما گریان استفاده کرد.

پس از آن، به دلیل این که امکان تحصیل در دورهٔ عالی آهنگسازی در هنرستان وجود نداشت، به‌طور خصوصی نزد پرویز محمود به فراگیری آهنگسازی پرداخت.

در سال 1330 به پیشنهاد پورتراب رشته آهنگسازی نیز در هنرستان عالی موسیقی به وجود آمد و خود او از زمره نخستین شاگردان رشته آهنگسازی به شمار می‌آمد. 

و مدتی بعد همین رشته را در هنرستان نیز ادامه داد و در سال 1339 فارغ‌التحصیل شد.

او بعدها در سال 1346 دوره‌ای تکمیلی نیز در فرانسه گذراند.

کمال پورتراب از 1324 تدریس موسیقی را آغاز کرد. وی در سال 1340 سرپرستی یکی از ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر ایران را به عهده گرفت. هم‌چنین در فاصله 1350 تا 1352 مدیر هنرستان موسیقی ایران شد.

بعد از انقلاب 1357 در ایران، کمال پورتراب به تدریس هارمونی و کنترپوان به صورت خصوصی پرداخت و پس از گذشت چند سال، به عنوان استاد دانشکده موسیقی دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد نیز به صورت رسمی در این زمینه تدریس کرد.

کمال پورتراب چندین قطعه موسیقی خلق کرده و چند کتاب نیز نوشته یا ترجمه کرده‌است. یکی از پرفروش‌ترین آثار او کتابی به نام تئوری موسیقی است که تا سال 1393 به چاپ پنجاه و سوم رسید.

او در سال 1387 به عنوان چهره ماندگار موسیقی ایران انتخاب شد.

آثار

آفریده های برجسته مصطفی پورتراب عبارتند از: سونات برای پیانو، سونات برای ویولن و پیانو، دو قطعه برای آواز جمعی روی رباعیات خیام، فانتزی برای ارکستر زهی و باله هفت پیکر که بر اساس منظومه معروف نظامی پدید آمده است. هفت پیکر او پیش از انقلاب اجرای موفقی در تالار رودکی داشته است.

او چند کتاب در زمینه تئوری و هارمونی از جمله تئوری موسیقی و مق‍دمه‌ای بر مب‍انی آهن‍گس‍ازی تالیف کرده و چندین کتاب دیگر ترجمه کرده است.

او تا آخرین سال‌های عمر به تدریش کنترپوان و هارمونی می‌پرداخت.

کتابها:

تئوری موسیقی، نشر چشمه، 

مق‍دمه‌ای بر مب‍انی آهن‍گس‍ازی

آهن‍گه‍ای برگزیده برای پی‍انو، انتشارات سرود

ترجمه ها:

متد آموزش پیانو اروپا، ترجمهٔ پویان آزاده، ویرایش مصطفی کمال پورتراب

کن‍ترپوان به زبان ساده، نوشتهٔ اچ. سی.ال. است‍اک

هارمونی مدرن (توضی‍ح و کاربرد آن) ، نوشتهٔ ایگ‍لف‍یل‍د هال

موتس‍ارت، نوشتهٔ یان مک لی‍ن

تج‍زیه و تح‍لی‍ل موسی‍قی برای جوانان، نوشتهٔ ل‍ئ‍ونارد برنس‍تاین

هارمونی بر روی شستی‌های پیانو، نوشتهٔ کارل پدرن

واپسین سال های عمر

مصطفی کمال پورتراب در 2 تیر 1395 در 92 سالگی به علت کهولت سن در تهران درگذشت و پیکرش صبح روز جمعه، 4 تیرماه از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”