• صفحه نخست
• سیر هنر در تاریخ از ابتدا تا هنر مدرن

چگونه هنر به اینجا رسید؟
شاید هنر برای هر انسان تعریفی متفاوت داشت باشد ولی نکته‌ای که در این‌جا اهمیت دارد، ذوق و زیبایی شناسی هنرمندان است که باعث می‌شود دست به خلق آثاری ارزشمند بزنند. در هنگام بررسی سیر هنر در تاریخ، متوجه می‌شویم که هنر رشته‌ای است که همیشه پویا بوده و هیچ گاه توقف نداشته است. به همین جهت تاریخ هنر مسائل جدیدی را به ما می‌آموزد و افق دیدمان را گسترش می‌دهد.

ما نیز در این مطلب  قصد داریم با بررسی سیر هنر در تاریخ به شرح و توصیف خلاقیت هنرمندان هر دوره بپردازیم. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه مطلب همراه ما باشید تا با تاریخ هنر بیشتر آشنا شوید.

سیر هنر در تاریخ ، از ابتدای پیدایش تا به کنون
هنر دوره پارینه سنگی

بر اساس شواهدی که باستان شناسان پیدا کرده‌اند، دوره پارینه‌سنگی از حدود ۷۰ هزار تا ۱۰ هزار سال قبل از میلاد ادامه داشت. در آن زمان آب و هوای کره زمین بسیار سرد شد و انسان‌ها برای ادامه‌ی زندگی به غارها پناه بردند. آن‌ها زندگیشان را از طریق شکار و خوردن غلات می‌گذراندند و به همین جهت دست به خلق ابزار زدند. ساخت ابزار برای تامین نیازهایشان بود، ولی با استفاده از آن‌ها روی دیوارهای غارها هم نقاشی می‌کردند و حیواناتی مثل گراز، گاو، آهو، ماموت و… در این بین دیده می‌شوند. این نقاشی‌ها برای خودشان جنبه تزئینی نداشت و به عنوان جادو و آیین کشیده می‌شدند. ولی همین تصاویر به طور باورنکردنی ماهرانه، با رعایت سایه اندازی، برجستگی، حجم و خطوط کنار نما کشیده شده‌اند که به نسبت آن زمان فوق العاده‌اند و نقطه مهمی در تاریخ هنر به شمار می‌روند.

هنر دوره نوسنگی

در ۱۰ هزار سال پیش دوباره شرایط آب و هوایی بعضی از مناطق دنیا تغییر کرد و هوا رو به گرمی رفت. انسان‌ها از غارها به دشت‌ها پناه آوردند و به سمت کشاورزی رفتند. دهکده‌ها بزرگ و بزرگ‌تر شدند، جمعیت زیادتر شد و در همین راستا ابزار جدید هم به زندیگی آن‌ها اضافه شدند. به تدریج فنونی مثل نخ ریسی، خانه سازی، سفالگری، نقاشی روی سفال، بافندگی و … اختراع شدند و تاریخ هنر جهان را متحول کردند. البته آثار به جای مانده از این دوره در هر جای جهان متفاوت‌اند. مثلا در انگلستان سنگ افراشت، در ایران و عراق سفال، در آفریقای بومی سردیس آدمی و ماسک و در بین اسکیموها پیکره‌های جانوری بیشتر رواج داشتند.

هنر میان رودان (بین النهرین)

مردمان این منطقه در هزاره ششم قبل از میلاد، در بخش‌های جنوبی میان‌رودان یعنی بین رودخانه دجله و فرات زندگی می‌کردند. این مردم از مناطق شرقی (ایران) به آن‌جا آمده بودند و کم‌کم با گذشت زمان نژادهای مختلفی به آن‌ها اضافه شدند. سومری‌ها، اکدی‌ها، بابلیان و آشوریان مردمان این منطقه بودند و در هر دوره هنری خاص را به جای گذاشتند.

مثلا سیر هنر در تاریخ سومری‌ها در ساخت پیکره، مهر، گل نوشته و معماری مهارت داشتند. از زمان حکومت اکدی‌ها اشیای مفرغی زیادی باقی مانده است که برخی جزو جالب‌ترین آثار تاریخ هنر هستند. اما آشوری‌ها در نقش برجسته سازی و معماری کاخ‌ها مهارت زیادی داشتند و از زمان آن‌ها نقش برجسته‌های زیادی به یادگار باقی مانده‌اند. از حکومت بابلیان می‌توان به ساخت آجرهای لعابدار و منقوش اشاره کرد که از جمله شاهکارهای تاریخ هنر جهان به حساب می‌آیند.

هنر مصر

در هنگام صحبت درباره سیر هنر در تاریخ، مصر باستان از جمله تمدن‌هاییست که با هنر متفاوت خود ما را شگفت زده می‌کند.  در نقاشی‌ها و نقوش برجسته این منطقه بیشتر جلوه‌های خوب زندگی دیده می‌شوند. جهتِ زنده نمایی در پیکره‌ها از رنگ استفاده می‌کردند و آن‌ها را از بهترین زاویه به نمایش می‌گذاشتند. در افراد بالا مقام‌تر سر با نمای نیم رخ، چشم‌ها و شانه‌ها از روبرو کشیده می‌شدند. اما برای افراد معمولی از شیوه‌ای پرتحرک و زنده‌تر استفاده می‌کردند. در معماری، تندیس‌سازی و خوشنویسیِ مصری از هندسه به طور آگاهانه استفاده شده است. همچنین تالارهای ستون دار مصری سر لوحه‌ی تمدن‌هایی مثل خاورمیانه، روم و یونان بودند.

هنر اژه

مردمی با اسم‌های مینوسی و میسنی‌ها تمدنی را به نام اژه به وجود آوردند که بعدها کم‌کم تمدن یونانی‌ جایگزین آن‌ها شد. هنر این اقوام از هنر شرقی تاثیر گرفته بود ولی با این حال شخصیتی نوظهور و تازه داشت. تندیس‌های انسانی این زمان شکلی هندسی و زاویه‌دار داشتند و از شکل‌های ساده تا طبیعت‌گرا در نقاشی‌هایشان استفاده می‌کردند. در بعضی از آثارشان حرکات موزون و شوخ طبعی دیده می‌شوند.

سیر هنر در تاریخ ایران

هنر یونان

یونان تمدنی مهم در سیر هنر در تاریخ جهان داشته و هنر آن به  ۴ دوره هندسی، باستانی، کلاسیک و هلنی تقسیم می‌شود. در دوره هندسی سفالینه‌هایی با نقوش هندسی ِانسانی و حیوانی دیده می‌شود. در دوره باستان این سفال‌ها ظریف‌تر ساخته شدند و صحنه‌هایی جالب از زندگی روزمره و تاریخ افسانه‌ای بر روی آن‌ها وجو دارد. در این دوره معابد سنگی به شکل مستطیل و ستون دار ساخته شده‌اند و ساخت آن‌ها در آن زمان رشد چشمگیری داشت.

اما اوج هنر یونان را باید در دوره کلاسیک دنبال کرد، دوره‌ای که در آن ویژگی‎هایی از قبیل تناسب، همانگی، تعادل، نظم و استحکام در تمامی آثار دیده می‌شود. دوره کلاسیک نقش زیادی در تاریخ هنر اروپا داشت و الهام بخش بسیاری از آثار بود.  در دوره هلنی نیز ما شاهد آمیخته شدن هنر یونانی و سبک‌های محلی هستیم. در کاخ‌های این زمان از شیوه معماری شرق استفاده شده است و تندیس سازان احساسات و زندگی روزمره انسان‌ها را در کارهایشان به طور دقیق‌تری نشان می‌دادند.

هنر اتروسک

این اقوام در هزاره پیش از میلاد در ناحیه مرکزی ایتالیا، در توسکانی امروزی زندگی می‌کردند. آن‌ها هنر مخصوص به خود را داشتند و در معماری اصل سادگی و روستای مآبی را رعایت می‌کردند. همچنین ابداع خیابان‌های عمود بر هم در تاریخ هنر و معماری به زمان این تمدن برمی‌گردد.

هنر روم باستان

دو هزار سال قبل از میلاد رومی ها که از اقوام لاتین بودند، به ایتالیای مرکزی کوچ کردند. به تدریج با تسلط بر حکومت‌های اطراف، امپراتوری روم را پایه‌گذاری کردند. آن‌ها با تلفیق هنر ملل مختلف مثل اتروسک، ایران، سوریه و یونان، هنر مخصوص به خود را خلق کردند. در این بین معماری رومی‌ها برترین هنر آن‌هاست به طوری‌که در تاریخ هنر زبانزد همه است. بناهای عمومی، کاخ‌ها، آمفی تئاتر و معابدِ با شکوه به جای مانده از آن دوران، همگی این موضوع را تایید می‌کنند.

رومی‌ها در تندیس‌سازی بیشتر به دنبال خلق چهره تک بودند و در نقش برجسته‌سازی علاقه داشتند که رویدادها را مستندسازی کنند. به همین جهت نقش برجسته‌های آن زمان تلفیقی از آرمان ‌گرایی و واقع گرایی بودند و روایت یا گزارشی از یک رویداد را به نمایش می‌گذاشتند. ‌

هنر هند

در هنگام بررسی تاریخ هنر هند در اکثر آثار به جای مانده مثل تندیس‌ها، نقاشی‌ها و معابد، نمادهای مذهبی را مشاهده می‌کنیم. در واقع اساس هنر هند دستورهای مذهبی برهمتی و بودایی است و آن‌ها یک اثر را برای زیبایی و چشم نوازی آن خلق نمی‌کردند، بلکه این آثار را جهت نشان دادن حقیقت‌های معنوی و مذهبی به وجود می‌آورند. در تاریخ هنر هندی‌ها تعداد بسیار زیادی تندیس بودا ، تندیس رقص‌های مذهبی و تندیس ایزدان مختلف دیده می‌شوند.

هنر چین

به طور کلی چینی‌ها در نقاشی و خوشنویسی خیلی توانا بوده‌اند، اما آثاری همچون ظروف چینی، اشیای مفرغی، معماری، بافت پارچه ابریشمی و آثار لاکی نیز از آن‌ها به جای مانده است. آن‌ها هنر و فرهنگ خود را در طول تاریخ حفظ کرده‌اند و اتفاقات مختلف مانع از خلق اثر نشدند.

هنر ژاپن

ژاپنی‌ها همیشه در مقابل ورود فرهنگ و مردم بیگانه به کشورشان، سخت‌گیر بودند. اما هنر آن‌ها از تمدن چین، دین بودا و تمدن کره تاثیر زیادی پذیرفت. حتی در مسیر جاده ابریشم با هنر آسیای مرکزی و ایران بیشتر آشنا شدند و در پارچه‌های ژاپنی نقوش دوره ساسانی به چشم می‌خورند. همچنین لازم به ذکر است که در خزانه‌های سلطنتی این کشور هنوز هم آثار و اشیایی از دوره ساسانیان نگهداری می‌شود.

هنرمندان ژاپنی عناصری از مذهب باستانی خود، مذهب شینتو، تائو و بودا را تلفیق کرده و هنری خاص را پدید آورده‌اند. آن‌ها شیفته طبیعت بودند و با نگاهی پراحساس آن را در آثارشان نشان می‌دادند. به طور کلی در تاریخ هنر ژاپن رنگ‌های درخشان، جلوه‌های تزیینی، ترکیب بندی جذاب و حساسیت به بافت دید می‌شوند. نقاشی و خوشنویسی از هنرهای اصیل ژاپنی هستند و در تندیس‌سازی فلزی، ساخت سفالینه‌های لعابدار، ساخت اشیای چوبی و بافندگی نیز مهارت زیادی داشتند.

سیر هنر در تاریخ

هنر قاره آمریکا ( از ابتدا تا سده ۱۶)

همانطور که می‌دانید ساکنین بومی و اولیه قاره آفریقا سرخ پوستانی هستند که از آسیای شرقی به آن‌جا آمده بودند. این مردمان در چند دوره، تمدن‌های مهمی از جمله اولمک، مایا، تئوتیوآکان، تولتک، آزتک و اینکا را تشکیل دادند. به طور خلاصه اولمک‌ها در ساخت پیکره‌های بزرگ، بناهای مذهبی و سردیس‌ها مهارت داشتند. از مایاها آثار سفالی، فلزی و بناهای سنگی برجسته و باشکوهی به جای مانده است. تمدن تئوتیوآکان بر جنبه مذهبی آثار تاکید داشتند و پیکره‌هایشان بیشتر با استفاده از چهره انسانی ساخته شده است. از اینکاها نیز به عنوان مهندسین ساختمانی یاد می‌شود که در معماری بدون ملات شهرت دارند.

هنر اسلامی

در بررسی سیر هنر در تاریخ، وقتی با هنر اسلامی مواجه می‌شویم طیف وسیعی از هنر را می‌یابیم که هر کدام شکوه و زیبایی‌های مخصوص به خود را دارند. این دوره شامل هنرهایی نظیر نقاشی، معماری، خوشنویسی، کتاب آرایی، پارچه بافی، نگارگری، قالی بافی، فلزکاری، سفالگری و … می‌شود. تقارن، توجه به نیاز انسان‌ها، هماهنگی اجزا، بهره بردن از مصالح بومی و واقع گرایی از ویژگی‌های هنر اسلامی هستند. در بسیاری از کشورها تلفیقی زیبا از هنر بومی و اسلامی را مشاهده می‌کنیم که در آینده در مطالبی جداگانه به آن می‌پردازیم.

بررسی سیر هنر در تاریخ جهان

هنر صدر مسیحیت و بیزانس

به طور کلی در سیر هنر در تاریخ مسیحیت شاهد ساخت کلیساهای باشکوه هستیم چرا که در این دوره نیز به سبب ظهور دین مسیحیت، هنر مذهبی رواج پیدا کرده بود. هنر صدر مسیحیت به شکل نقاشی‌‌هایی در مقبره‌ها دیده می‌شوند که بیشتر آن‌ها صحنه‌هایی از زندگی حضرت مریم و حضرت مسیح را شرح می‌دهند. در دوره بیزانس هم نقاشی روی دیوار و موزاییک ادامه پیدا کرد و به اوج خود رسید. کم‌کم نقاشی روی چوب گسترش یافت و مصورسازی کتاب مقدس آغاز شد.

هنر قرون وسطا

همانطور که می‌دانید سیر هنر در تاریخ  این دوره را با نام دوره جهل و تاریکی می‌شناسند. ولی هنر در همین دوره به شکل‌های مختلف وجود داشت. به طور کلی هنر این زمان بر جانورنگاری تاکید داشت، موجودات را با اشکال تزئینی و هندسی می‌ساختند و به طبیعت گرایی بی توجه بودند.

هنر رنسانس

بعد از دوره تاریک قرون وسطا، رنسانس جان تازه‌ای به تاریخ هنر اروپا داد. از ویژگی‌های آثار این دوره می‌توان به فردگرایی، توجه به دنیا، طبیعت‌گرایی، کالبد شناسی انسان و توجه به قواعد پرسپکتیو اشاره کرد. همچنین نقاشی رنگ و روغن رواج یافت و در کل به موضوعات دنیوی توجه بیشتری کردند.

هنر بعد از رنسانس (تا قرن ۲۰)

بعد از رنسانس سبک‌های مختلف هنری پدیدار شدند که از جمله آن‌ها می‌توان به باروک، روکوکو، رمانتیسیسم، رئالیسم، امپرسیونیسم و… اشاره کرد. این سبک‌ها تفاوت‌ها و شباهت‌هایی داشتند، مثلا باروک هنری باشکوه، تجمل گرا و نمایشی بود ولی رمانتیسیسم بیشتر به طبیعت و موضوعات معمولی می‌پرداخت. اما سبک امپرسونیسم جنبشی بود که هنر را به تدریج تغییر داد. پیروان این مکتب حس کردند که فقط یک ببینده نیستند و باید دید شخصی خود را در اثر هنری دخالت دهند.

هنر قرن بیستم و پیدایش هنر مدرن

سرانجام در قرن بیستم، به سبب پیشرفت و تکنولوژی، کل جهان دگرگون شد. سبک زندگی مردم و رفت و آمد آن‌ها نیز تغییر یافت و همگی در نهایت باعث پدید آمدن خلاقیت و نوآوری در هنر شدند. فوویسم، کوبیسم، فوتوریسم، دادائیسم، آبستره، پاپ آرت و … تنها برخی از جنبش‌های سیر هنر در تاریخ مدرن هستند. از ویژگی‌های اساسی و کلی هنر این قرن می‌توان به کمرنگ شدن قواعد سنتی، تغییر اندیشه، استفاده از ابزار جدید، مصالح جدید و ساخت مراکز هنری اشاره کرد.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”