• صفحه نخست
• حسین دهلوی

حسین دهلوی (زاده7 مهر 1306 در تهران - درگذشته 23 مهر 1398 در تهران) موسیقی دان، آهنگ ساز و رهبر موسیقی ارکستر بود.

دهلوی، آموزش موسیقی را از پنج سالگی نزد پدرش، معزالدین دهلوی که از شاگردان علی اکبر شهنازی بود، آغاز کرد و در 9 سالگی با تشویق مادرش به ساز ویولن علاقه‌مند شد. او فراگیری ویلن را نزد ابوالحسن صبا آموخت و همچنین در هنرستان عالی موسیقی نزد حسین ناصحی و هایمو تویبر آهنگسازی را فرا گرفت. او نزد توماس کریستین داوید نیز در این زمینه آموزش خصوصی دید.

حسین دهلوی با سوسن اصلانی ازدواج کرده است.

پیش از انقلاب در سال 1341، حسین دهلوی، برای ریاست هنرستان موسیقی ملی انتخاب شد و تا فروردین 1350 این سمت را بر عهده‌ داشت. او در دوره دوم هنرستان خود، رشته‌های تئوری موسیقی ایران، تلفیق شعر و موسیقی، فرم موسیقی ایران، هارمونی و ارکستر را آموزش می‌داد. در همین سال، وی برای سفر دو ساله مطالعاتی به آلمان و اتریش رفت.

او از سال 1356 ساخت تصنیف اپرای مانا و مانی را به مناسبت سال جهانی کودک (1979) آغاز کرد که دو سال به طول انجامید که پس از انقلاب 1357 ایران به خاطر محدودیت‌های استفاده از صدای خواننده زن تا به حال به اجرا درنیامده (در بخشی از اپرا، یک دزد بره یک دختر کوچک را می‌رباید و دخترک که صاحب بره بوده به جنگل می‌رود و آواز می‌خواند) و تنها موسیقیِ سازیِ آن در خرداد 1379 با تلاش و رهبری علی رهبری با ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا اجرا و ضبط شده‌است.

او در سومین همایش چهره‌های ماندگار در سال 1382 به عنوان «چهره ماندگار» معرفی شد.

در نوزدهمین دوره انتخاب کتاب سال در سال 1379 کتاب «پیوند شعر و موسیقی آوازی» نوشته حسین دهلوی، برنده جایزه کتاب سال شد.

آخرین اجرای رسمی آثار او در تالار وحدت و در افتتاحیه جشنواره موسیقی فجر سال 1397 بود که پویان آزاده به عنوان تکنواز پیانو اثر چهارگاه برای پیانو و ارکستر از ساخته‌های حسین دهلوی را با همراهی ارکستر ملی ایران به رهبری فریدون شهبازیان برای نخستین‌بار اجرا کرد.

نوآوری 

حسین دهلوی همواره جانبدار نوآوری در موسیقی ملی بوده است. نه تنها در حرف و نظر که در اجرا و عمل نیز پایبندی های نوآورانه خود را نشان داده است. با این همه او از جمله آهنگسازانی است که در وهله نخست برا ی محتوای موسیقی ملی اهمیت قائل می شوند و بعد به سراغ گونه هائی از شگردهای موسیقی نویسی بین المللی می روند که آن محتوا را جلوه بیشتر ببخشد، نه آن که آن را از میان ببرد یا آسیب برساند.

تدوین متد تمبک به وسیله او و جمعی دیگر از جمله حسین تهرانی، مصطفی پورتراب، فرهاد فخرالدینی و هوشنگ ظریف برای بهبود جایگاه تمبک در موسیقی ایرانی و آسان‌سازی آموزش این ساز، توجه به ساخت سنتور کروماتیک برای جبران مشکل کوک این ساز برای استفاده در ارکستر از جمله این موارد هستند.

دهلوی می گوید: "ما نباید با تکرار بیش از حد موسیقی، به صورت خام، آن را به مرور کم رنگ و فرسوده سازیم. این تکرارها علاوه بر آن که چیزی تازه ای به وجود نمی آورد، سبب دلزدگی جامعه از موسیقی سنتی نیز خواهد شد. البته باید از آن بخش از تکنیک بین المللی استفاده کرد که سازگار با جوهر موسیقی ملی باشد."

دهلوی می افزاید: "باید آگاهانه عمل کرد و از ترکیبات خشن در چند صدائی کردن موسیقی ملی پرهیز داشت. نباید گذاشت محتوای موسیقی ملی زیر تاثیر کاربرد عوامل تکنیکی قرار گیرد. همان طور که در ادبیات هم کسی موافق نیست که لفظ بر معنا پیشی بگیرد." به گفته دهلوی همین پیشی گرفتن تکنیک بر محتواست که سبب می شود سنت گرایان با هرگونه چند صدائی شدن موسیقی ایران مخالفت کنند.

آثار

تصنیف اپرای مانا و مانی

سبک بال

گفتگوی دل در شور

فروغ عشق

به یاد صبا

سوئیت بیژن و منیژه

حسین دهلوی، در زمینه موسیقی فیلم هم فعالیت داشته‌است که البته بیشتر برای فیلم‌های مستند، نقش مشاور و انتخاب‌کننده موسیقی را بر عهده داشته و در تیتراژ فیلم‌ها، از او به نام مستعار «فریبا» یاد شده‌است. دهلوی برای چند فیلم مستند از ابراهیم گلستان مانند یک آتش (چشم‌اندازها)، موج و مرجان و خارا، و گنجینه‌های گوهر و همچنین فیلم هفده روز به اعدام اثر هوشنگ کاووسی موسیقی نوشته‌است.

دهلوی همچنین قطعاتی از ابوالحسن صبا را نیز برای ارکستر تنظیم کرده‌است. «به یاد صبا» (1337)، برگرفته از قطعه به یاد گذشته در آواز دشتی، شوشتری (1338)، چهارمضراب برای ویولن و ارکستر و نغمه ترک (براساس قطعه دوضربی بیات ترک) از آن جمله‌اند.

 
برخی از آثار چاپ‌شده دهلوی شامل پارتیتور آهنگ‌های او به نام‌های دوئو سنتور در سه‌گاه، شورآفرین در شور برای ارکستر، چهارنوازی مضرابی در آواز اصفهان، سوئیت بیژن و منیژه (بر اساس اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی) برای ارکستر زهی، بیژن و منیژه برای ارکستر سمفونیک (۸ بخش) و سرباز برای آواز گروهی و ارکستر می‌شود.

واپسین سال های عمر

هومن دهلوی، فرزند حسین دهلوی در نودمین زادروز او گفته حسین دهلوی به دلیل بیماری فراموشی دیگر چیزی از گذشته به یاد نمی‌آورد. برای نودمین زادروز دهلوی هیچ برنامه خاصی در ایران سازماندهی نشد و تلاش‌های هومن دهلوی که او نیز در خارج از ایران به فعالیت در زمینه آهنگسازی مشغول است برای اجرای مجدد بخشی از آثار پدرش به جایی نرسید.

حسین دهلوی در 23 مهر 1398 پس از چندین سال تحمل بیماری آلزایمر و بیماری تنفسی در سن 92 سالگی در بیمارستان دکتر شریعتی تهران درگذشت.

مراسم تشییع پیکر حسین دهلوی صبح روز یکشنبه 28 مهر 1398 با حضور جمعی از هنرمندان و هنردوستان در تالار وحدت تهران برگزار شد. پیکر وی را در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپردند.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”