• صفحه نخست
• بلوز موسیقی سیاه‌پوستان آمریکا

معرفی سبک موسیقی بلوز Blues

اغلب گفته می‌شود که موسیقی Jazz جز تنها شکل هنری است که در آمریکا بوجود آمده، با این حال موسیقی Blues بلوز درست پابه‌پای آن پیش رفته است. در واقع این دو سبک شباهتهای زیادی به  یکدیگر دارند.

هر دو بوسیله سیاهپوستان آمریکا و در جنوب ایالات متحده، در نیمه دوم قرن ۱۹ پدید آمده‌اند و سپس در دهه‌های اوایل قرن ۲۰ به مناطق دیگر گسترش یافته‌اند؛ هر دو دارای نت غمگین بلو هستند که از تغییر شکل یک نت خاص به ربع پرده یا نیم پرده بوجود می‌آید و هر دو از اصل بداهه نوازی بهره می‌گیرند. بلوز و جاز هر دو تاثیرات زیادی بر موسیقی پاپ در آمریکا داشته‌اند و در واقع بسیاری از عناصر کلیدی در موسیقی پاپ، سول، ریتم اند بلوز و راک اند رول ریشه در موسیقی بلوز دارند. مطالعه و بررسی دقیق این سبک، سهم زیادی در فهم بیشتر دیگر سبکها خواهد داشت. گرچه هیچگاه بلوز در لیست پرفروشترینها قرار نگرفت، اما با این حال همیشه بطور جدی نه تنها در کنسرتها و فستیوالها در سراسر ایالات متحده، بلکه در همه جای زندگی روزمره حضور آن احساس می‌شود.

سبک بلوز دقیقا چیست؟ به گفته آهنگساز و خواننده مشهور، ویلی دیکسون، در حقیقت بلوز واقعیت‌های زندگی است. نگاهی به گذشته و به زادگاه سبک بلوز منظور دیکسون را روشن‌تر می‌سازد.
 

تاریخچه بلوز:
 

این سبک هنری‌، ریشه در سختی‌ها و مشکلات سیاهان آمریکا دارد. بین سالهای ۱۶۱۹ و ۱۸۰۸ هزاران نفر از مردم غرب آفریقا که بیشترشان از قبایل: ارادا، داهومی و فالانی بودند، به زور اسلحه دستگیر، و با بی‌رحمی تمام بعنوان برده به آمریکا آورده شدند. آنها در حراجی‌ها در معرض فروش قرار گرفتند و سپس روانه مزارع و کشتزارها شدند و به کار طاقت فرسا از طلوع تا غروب آفتاب وادار شدند؛ در حالیکه به انسانیتشان هیچگاه اهمیتی داده نمی‌شد. این کارگران هنگام کار ناراحتی‌های خود را با سردادن ملودیهای قدیمی موطن خود ابراز می‌کردند. سنت اینان آوازخوانی گروهی بود و بسیاری از این سرودها از یک الگوی پرسش و پاسخ پیروی می‌کرد که در آن رهبر گروه چیزی را می‌خواند و سپس بقیه با تکرار یا پاسخ به او همراهی‌اش می‌کردند. این نوع آوازها فریادهای سر مزرعه نامیده می‌شدند. پس از انتشار منشور آزادی در سال ۱۸۶۳ و رهایی بردگان و طی دهه‌های بعد، سیاهپوستان جنوب، سنت آوازخوانی خود را ادامه دادند در حالیکه بعنوان رعیت همچنان با حقوق ناچیز کار می‌کردند.

آنها در مراسم کلیسا و نیز در سفرهائی که گروههای رقص و آواز اروپائی در آنجا حضور داشتند، کم کم با موسیقی اروپائی آشنا شدند. رفته رفته این سیاهان در برنامه‌های شو با رقص یا اجرای موسیقی و برنامه‌های کمدی شرکت داده شدند. تنوع ملودیهای قدیمی آفریقایی و ترکیب آن با سبکهای مختلف موسیقی اروپائی، سبک جدیدی را بوجود آورد که ما امروزه آنرا با نام بلوز می‌شناسیم. طی دهه نخست قرن بیستم گیتار بعنوان ساز اصلی جانشین بانجو شد که ریشه در آفریقا داشت و الگوی پرسش و پاسخ ترانه خوانی در مزارع آن زمان تبدیل شد به پرسش از سوی خواننده و پاسخ توسط گیتاریست.
 

راهیابی بلوز به شهر:

موسیقی بلوز همراه با سیاهان جنوب آمریکا، در طول رودخانه می‌سی‌سی‌پی، کم‌کم از مزارع و روستاها به شهرها، بویژه نیو‌اورلئان، ممفیس و سنت لوئیس راه یافت. رهبر گروه سیار بلوز،‌ هندی W.C.Handy، با نوشتن ترانه‌های ممفیس بلوز در سال ۱۹۱۲ و سنت لوئیز بلوز در سال ۱۹۱۴ رشد و شکوفائی سبکهای جدید را خاطر نشان کرد. در سال ۱۹۲۰ اولین آلبوم گروه تحت عنوان Crazy Blues ضبط شد. دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ سالهای شکوفائی بلوز بود و تعدادی خواننده و موسیقی‌دان از طریق کنسرت و فروش آلبوم در جامعه سیاهان آمریکا به شهرت رسیدند. طی جنگ جهانی دوم بسیاری از سیاهان نوازنده بلوز به شهرهای شمالی مهاجرت کردند. پس از اتمام جنگ سبک جدید Urban Blues بلوز شهری توسعه یافت. در اواخر دهه ۱۹۴۰ این سبک به وسایل الکترونیکی مجهز شد و درام نیز به سری گروه آنها که قبلا بیس ،گیتار الکتریک، پیانو و هارمونیکای تقویت شده در اختیار داشتند، افزوده شد.

شیکاگو نیز مرکز فعالیت بلوز شد. با گسترش مهاجرت سیاهپوستان از جنوب به شمال، موسیقی بلوز نیز با آنها منتقل شد و در سبکهای مختلف توسعه پیدا کرد. در یکی از این سبکها که شیکاگو بلوز نامیده می‌شود، گیتار و هارمونیکا سازهای اصلی هستند. در سبک دیگر، ممفیس بلوز موسیقی‌دانانی نظیر B.B.King بی‌بی‌کینگ مطرح هستند که گیتار را با سازهای بادی بویژه ساکسیفون و ترومپت ترکیب کرده‌اند. با این حال سبک دیگری بنام دلتا بلوز، گیتار آکوستیک را ساز اصلی می‌دانند و بالاخره در تگزاس نوازندگان، گیتار الکتریکی سبک وزن را ابداع کردند که با کاپو (۱) و با هر ۴ انگشت و یا انگشت شست نواخته می‌شود.

(۱) کاپو Capo وسیله کوچکی است که در ناحیه گردن ساز برای بالا بردن کوک سیم‌ها بکار می‌رود.
 

تاثیر بلوز بر موسیقی پاپ:
 

اولین ترانه‌های موفق و محبوب ستارگانی نظیر الویس پریسلی و جری لی لوئیس در دهه ۱۹۵۰ به دنبال پیشرفت آکورد و الگوهای شعری در میزان استاندارد دوازده حاصل شد. در ضرب اصلی بلوز، ریتم سه چهارم نواخته می‌شود. به هر حال این سرعت گرفتن ضرب بود که باعث شد ویژگیهای بلوز به راک‌اند‌رول تکامل پیدا کند و بالاخره اینکه راک‌اند‌رول بخش عظیمی از موسیقی پاپ را برگرفت و بلوز همچنان به بازار کوچک خود بسنده کرد.
 

ساختار آهنگ در سبک بلوز:
 

شعرهای بلوز اغلب دارای سه سطر و دوازده میزان است. از ابتدا آکوردهای اصلی برای سطر یک و چهار میزان اول نواخته می‌شود. سپس چهار آکورد برای میزان پنج و شش نواخته می‌شود و به دنبال أن یک آکورد برای میزانهای هفت و هشت نواخته می‌شود. سطر آخر متفاوت است و پنج آکورد برای میزانهای نه و ده و به دنبال آن یک آکورد برای میزانهای یازده و دوازده زده می‌شود. شعر در موسیقی بلوز سه سطر احساسی است. سطرهای اول و دوم یکسان هستند البته با‌ آکوردهای مختلف، ولی سطر سوم متفاوت است. این ساختار را میزان دوازده بلوز می‌نامند. برای مثال به این سه سطر از لوئیس بلوز توجه کنید:

هیچ دوست ندارم غروب خورشید را ببینم I hate to see that evening sun go down

هیچ دوست ندارم غروب خورشید را ببینم I hate to see that evening sun go down

چون فکر می‌کنم این بار، دیگه دفعه آخره. It makes me think I&#۰۳۹;m on my last go round
 

سازهای موسیقی:

در گروههای مدرن بلوز، که به سازهای الکترونیکی مجهزند بیش از یک سری استاندارد از این سازها وجود دارد. برای مثال در سبک Urban Style آربن استایل در شیکاگو، سازهای اصلی گیتار الکتریک و هارمونیکای تقویت شده می‌باشند و سازهای فرعی شامل بیس، درام، پیانو و ریتم گیتار است. گروههای جنوب آمریکا نظیر ممفیس و نیواورلئان، اغلب یک سری سازهای بادی مثل ساکسیفون و ترومپت دارند ولی اغلب بصورت Solo سولو اجرا نمی‌شوند. در بلوز صدای خواننده همیشه واضح و بلند است و البته بیشتر در ابتدا و بعنوان صدای اصلی شنیده می‌شود و همخوانیهای هارمونیک در سبک بلوز به ندرت به چشم می‌خورد.
 

تاثیرات سبک بلوز:

به هر حال تا دهه ۱۹۶۰ بلوز بیشتر طرفداران خود را از دست داده بود و بسیاری از هنرمندان اصلی بلوز بازنشسته شده و یا از دنیا رفته بودند، با این حال اجرای دوباره ترانه‌های قدیمی بلوز توسط گروههای محبوب راک نظیر Rolling Stones رولینگ استونز و Led Zeppelin لد زپلین باعث شد که بلوز مجددا توسط جوانان کشف شود. بسیاری از موسیقیدانان قدیمی بلوز،‌ حتی برخی‌ها که اجراهای اولیه‌شان به چند دهه قبل برمی‌گشت، دوباره کشف شدند: مادی واترز، جونیور ولز، بادی گای، فردی کینگ، جیمز کاتن، بو دیدلی، هاولینگ ولف، جان لی هوکر و بالاخره بی‌بی کینگ. وقتی طرفداران جوان، از گروههای سبک بلوز استقبال کردند و آنها را در آغوش گرفتند، دیگر بلوز از زمره ،موسیقی‌دانان سیاهپوست خارج شده بود. موسیقی‌دانان سفیدپوستی مانند گیتاریست جانی وینتر و نوازنده هارمونیکا پاول باترفیلد با الهام از آهنگهای قدیمی بلوز و اجرای جدید خود شهرت فراوان بدست آوردند.

موسیقی بلوز در بین موسیقی‌دانان بریتانیا نیز محبوبیت خاصی پیدا کرد. پیانیست و نوازنده هارمونیکا، جان مایال، یک گروه بلوز را رهبری کرد که با اجراهای بسیار ماهرانه گیتار، بوسیله Eric Clapton اریک کلاپتن، تا جائی جلو رفت که با اجرای اکثر ترانه‌های بلوز، این سبک از موسیقی را دوباره به طرفداران بیشمار راک معرفی کرد. در اصل طی دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ موسیقی‌دانان انگلیسی سفیدپوست و جوان، دوباره بلوز را در آمریکا احیاء کردند. مفسران اجتماعی این ادغام و همیاری موسیقی‌دانان سیاهپوست و قدیمی بلوز با طرفداران جوان و سفیدپوست را به فال نیک گرفته و معتقدند که این امر به موفقیت جنبش حقوق شهروندی و پیشرفت روابط نژادی در آمریکا کمک زیادی کرده است. گرچه بلوز و موسیقی پاپ امروزه اشتراک زیادی باهم ندارند ولی شباهتهای زیادی بین بلوز و سبک Hip-Hop هیپ-هاپ وجود دارد: نه از لحاظ موسیقی، هرگز! بلکه از لحاظ اینکه هردو دارای خواننده‌هایی هستند که از سختی‌ها، درد و رنجها و بی‌عدالتی‌ها در زندگی شکایت می‌کنند و هر دو یک الگوی پرسش و پاسخ را به نمایش می‌گذارند. بلوز بخاطر اینکه پایه و الهام بخش دیگر سبکهای موسیقی در آمریکاست، تاثیرهای بسیار زیادی را نیز داراست.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”