ویولنسل سازی بینظیر است که برای صدها سال در موسیقی جایگاه خود را حفظ کرده و به طور مداوم از گذشته تا کنون محبوبیت روز افزونی داشته است. اما چگونه این ساز لقب یکی از محبوبترین سازهای جهان را کسب کرده است؟ زیرا امروزه افراد زیادی از کودک تا بزرگسال علاقه مند به یادگیری و نواختن این ساز فوقالعاده هستند، بنابراین طبق آمار ویولنسل در لیست محبوب ترین سازهای دنیا قرار میگیرد!
شواهد و مدارک حاکی از آن است که ویولن سل قدمتی طولانی داشته و در طول تاریخ نقش مهمی را در موسیقی ایفا کرده است. ممکن است این سوال در ذهن شما پدیدار شود که چگونه یک ساز طی گذشت چندین قرن مشهور باقی میماند و با وجود تغییرات و پیشرفتهای فراوان، سازی تاریخی تا این حد مورد استقبال قرار میگیرد؟
خب جای تعجبی نیست زیرا این ساز از صدای غنی و قدرتمند و در عین حال ظریفی بر خوردار است. همچنین ویولن سل تن صدایی شبیه به صدای خواننده دارد، بنابراین میتوان گفت این ویژگی باعث تمایز آن با دیگر سازهای زهی شده است.
ویولن سل و حتی نوازندگان آن ریشهای کهن در تاریخ موسیقی دارند. سازگاری و زیبایی این ساز تضمین میکند که هنرمندان همچنان به کشف روشهای جدید برای اجرای این ساز ادامه میدهند و عاشقان موسیقی را برای قرنهای بعدی برای استفاده از آن بهره مند میسازند.
بررسی تاریخچه ویولن سل یا چلو
تمدن های باستانی که پیش از میلاد وجود داشتند، از سازهای زهی مانند چنگ برای ساخت موسیقی، تولید ملودی و همراهی با شعر استفاده می کردند. تاریخچه ویولنسل از اینجا آغاز شده و به تدریج اضافه شدن کمان نیز باعث به وجود آمدن نسخه اولیه آن میشود.
نسخههای اولیه ویولن سل
نقاشیهای قرن سیزدهم اشکال اولیه ویولن را به تصویر میکشند، که به گفته کارشناسان از سازهای رِبِک ( Rebec ) و چنگ رومی ( Byzantine Lyra ) الگو برداری شدهاند. به مرور ایده ساخت این سازها به دو نوع ویولا ختم شد که از نظر شیوه نواختن با یکدیگر متفاوت بودند.
انواع این ویولا عبارتند از viola de braccio ( در بین دستان نوازنده نواخته میشد ) و viola de Gamba ( برای نواختن بین پاها قرار میگرفت ). با وجود اینکه ویولا de Gamba بهتر و رده بالاتر بود اما اعضای خانواده ویولنهای امروزی بر اساس الگوی de braccio ساخته شدهاند.
تاریخچه-ویولنسل
طبق اطلاعات موجود در کتابخانه سمفونیک وین، تنها در نیمه اول قرن شانزدهم (بین سالهای ۱۵۲۰ تا ۱۵۵۰) بود که سازندگان مشهور ویولن شروع به ایجاد آنچه که بعداً پیدایش ویولنسل یا cello را رقم میزد کردند.
در تاریخچه ویولن سل، آندره آماتی (۱۶۳۲-۱۵۸۱)، گاسپارو دا سالو (۱۶۰۹-۱۵۴۹)، پائولو مگینی (۱۶۳۲-۱۵۸۱) اولین طرحهای ویولن باس را به خود اختصاص دادهاند که Violone نامیده میشود.
این سازها بسیار بزرگتر از آنچه امروزه به رسمیت شناخته میشود بودند، عمدتا به این دلیل که دستیابی به گام صدای پایین دشوار بود بزرگتر ساخته میشدند. تا آن زمان، همراهیهای آوازی و سلیقههای فرهنگی گامهای بالایی را ترجیح میدادند، اما با پیشرفت سبکهای موسیقی، وجود سازهایی که تنوع بیشتری در تن صدا داشته باشند بیشتر احساس شد.
ساخت اولین ویولن سل ها
قبل از قرن هجدهم، سازهای بیس نسبتا بزرگ از کوک F2 ،C3 ،G3 و D4 بهره میبردند. این امر به دلیل اختراع سیمهای فلزی در سال ۱۶۵۹ امکان پذیر شد. با این وجود، از سال ۱۷۰۰-۱۷۱۰، شور و شوق برای کاهش اندازه ساز افزایش پیدا کرد تا جایی از سازی که امروزه ویولن سل نامیده میشود چیزی باقی نماند.
آنتونیو استرادیواری بود که اندازه ویولن سل را که امروز میشناسیم تولید کرد. پس از سال ۱۷۱۰، وی شروع به ساخت ویولنسلهایی کرد که اندازه آنها بین دو اندازه اصلی بود که قبلا از آنها استفاده میشد. پس از اقدام وی باقی سازندگان در سراسر اروپا نیز از او الگو گرفتند.
پس از گذشت مدتی با تحولات فرهنگی بیشتر (از جمله انقلاب فرانسه) نیازهای جدیدی در صدای ویولن سل تشخیص داده شد. در اوایل آن قرن، تمرکز از صداهای ظریف، به سمت صدای حجیمتر تغییر یافت. این تغییرات به منظور بهبود حجم، وضوح و پاسخگویی ایجاد شد، و در نهایت این تکامل یک لحن ظریف با زیر و بمهای شگفت انگیز و صدایی پر و درخشان را در ویولن سل ایجاد کرد.
برخی از تغییرات ساختاری شامل بالا بردن پل برای افزایش فشار و حجم صدای سیمها بود، کشیده شدن دسته و صفحه انگشت گذاری و زاویه دار شدن دسته به سمت عقب برای بهبود وضوح و پاسخ میباشد.
بدون شک ویولن سل امروزی از طیف گستردهای از علاقهمندان برخوردار است. در سالهای اخیر حضور این ساز در از ژانرهای موسیقی مختلف و حتی سبکهای خاص شهرت بیشتری را برای آن رقم زد. در ادامه مطلب با ساختار ویولن سل آشنا خواهیم شد.
آشنایی با اجزای مختلف ویولن سل
اجزای-ویولنسل
بدنه – body
از جنس چوب بوده و طولی حدود ۷۵.۵ سانتیمتر دارد. بدنه یا جعبه طنینی شامل صفحه رویی، پشتی و کناری میباشد.
دسته – neck
این قسمت از جنس چوب با طول تقریبی ۲۸ سانتیمتر است.
صفحه انگشتگذاری – fingerboard
به قسمت مشکی رنگ که جلوی دسته قرار دارد گفته میشود. صفحه انگشت گذاری در واقع محل قرار گیری انگشتان نوازنده برای نواختن نتها است. صفحه انگشت گذاری جلو مانند اکثر اعضای سازهای زهی آرشهای بدون فرت بندی یا اصلاحا fretless است.
سردسته – peg box
سردسته یا جعبه گوشی قسمت حلزونی شکلی است که بالای دسته قرار گرفته و گوشیها بر روی آن نصب میشود.
گوشی – pegs
ویولن سل یا چلو دارای ۴ عدد گوشی است که به منظور کوک کردن سیمهای ساز تعبیه شدهاند.
سیم – string
۴ عدد سیم چلو بر روی نتهای C2 ،G2 ،D3 ،A3 کوک شده و معمولا از جنس آلومینیوم، تیتانیوم و کروم میباشد.
خرک – bridge
خرک بخشی اساسی از ویولن سل و همچنین سایر سازهای زهی مرتبط است. کار خرک انتقال لرزش سیمها به داخل جعبه طنینی ساز و همچنین ایجاد فاصله استاندارد بین سیم و صفحه انگشت گذاری یا اکشن است.
آرشه – bow
آرشه چلو معمولا کوتاهتر و سنگینتر از آرشه ویولن است. آرشه برای نواختن ویولن سل به کار میرود.
کلیفون – colophony
کلیفون که به اسم رزین هم شناخته میشود، برای زبر کردن آرشه ساز استفاده میشود. کشیدن کلیفون بر روی آرشه به منظور لیز نخوردن آن بر روی سیمها و کنترل بهترنوازنده روی آرشه کشی است.
میله انتهایی – Endpin
میله بین انتهای ساز و زمین قرار میگیرد ، معمولا از جنس فولاد بوده و نقش پایه برای نگه داری ساز هنگام نواختن دارد.
راهنمای خرید ویولن سل
وقتی نوبت به خرید ویولن سل میرسد ، هرگز نمیتوان بر روی یک موضوع اشاره کرد، زیرا برای خرید این ساز لازم است نکاتی را بدانید و هنگام خرید به آنها توجه کنید.
از ویژگیهای شاخص این ساز شروع میکنیم. برخلاف ویولن و ویولا، ویولن سل بسیار بزرگتر است؛ بنابراین باید اندازه فرد را در نظر گرفت. حتی در میان ویولنسلهای با همان اندازه، ممکن است به دلیل جزئیات متفاوت آنها مانند سیم ها، چوب مورد استفاده در ساخت و غیره، در صدای آنها تفاوت وجود داشته باشد.
بین ویولن سل های آماتور و حرفهای تفاوتهای مختلفی وجود دارد و هر سازی خصوصیتهای منحصر به فرد خود را دارد. بنابراین چطور میتوانیم ویولن سل مناسب خود را پیدا کنیم؟ هنگام خرید ویولنسل چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟ در ادامه مقاله راهنمای خرید ویولنسل به این سوالات پاسخ میدهیم.
آیا دقیقا ساز مدنظر شما ویولن سل است؟
اولین سوالی که باید هنگام خرید یک ساز موسیقی از خود بپرسید این است که آیا خرید این گزینه مناسب شماست؟ این یک سوال مهم است زیرا ویولن سل یک ساز نسبتا گران قیمت است و برای مسلط شدن بر روی نواختن آن باید تمرین حال اگر انگیزه کافی و شناخت اولیه نسبت به این ساز پیدا کردهاید در ادامه نکات مهم هنگام خرید آن را باهم بررسی خواهیم کرد.
سطوح مختلف
در مراحل مختلف یادگیری برای هنرجویان با توجه به میزان مهارتی که کسب کرده اند، سطوح مختلفی در نظر گرفته می شود. اساساً، ویولنسلها نیز بر اساس این سطوح در سه دسته قرار میگیرند:
۱- چلو مبتدی : این ساز برای مبتدیان طراحی شده است. دانش آموزان یا بازیکنان جوان در مراحل اولیه یادگیری ویولن سل به طور مداوم بر روی اصول نواختن، تولید صدا، انگشت گذاری، آرشه کشی و غیره کار میکنند. از این رو، ویولنسلهای مبتدی اکثراً ساخته شدهاند تا ضمن داشتن کیفیت مناسب در صدا و ساخت، هزینه ها را برای هنرجو کمتر کنند. در این سازها به دلیل کاهش قیمت از چوب مشابه آبنوس در قسمتهای صفحه انگشت گذاری و گوشیها استفاده میشود.
۲- چلو نیمه حرفهای : با کارایی بالاتر، صدای ویولن سل نیز بسیار بهتر است. پویایی و قدرت بیشتری در ساز وجود دارد. همچنین گوشیها و صفحه انگشت با آبنوس ساخته شدهاند.
۳- چلو حرفه ای: ساخته شده از بهترین کیفیت چوب با مهارت و دقت هستند. ویولنسلهای حرفهای لحن غنی و گستردهای دارند. این سازهای شاهکار بدون شک از بقیه گران تر هستند.
“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”